Η αρπαγή του χρυσού

Από Το Ποντίκι 6.10.2011 

Ρεπορτάζ: Βάλια Μπαζού 

Το τελευταίο διάστημα, εν μέσω της απόλυτης οικονομικής κρίσης και ένδειας, παρατηρείται μια επικοινωνιακή «καταιγίδα» με τη συμμετοχή υπουργών, ειδικών – σε εισαγωγικά ή μη –, πολυεθνικών εταιρειών και διαφόρων παρατρεχάμενων, που με μια τακτική η οποία θυμίζει πλύση εγκεφάλου, θέλουν να μας πείσουν ότι τα κοιτάσματα χρυσού που διαθέτει η χώρα θα μας σώσουν από την οικονομική καταστροφή, θα ισοφαρίσουν το δυσβάσταχτο χρέος και θα στείλουν από εκεί που ήρθαν τους τροϊκανούς. 


Η επικοινωνιακή «καταιγίδα» γίνεται με την επίδειξη χαρτών, την ανάδειξη μελετών και την επίκληση στοιχείων για ένα κρυμμένο Ελντοράντο, τον ανεκμετάλλευτο ορυκτό πλούτο της χώρας, που θα λειτουργήσει ως άσος στο μανίκι μας τη στιγμή που ως χώρα παίζουμε τα ρέστα μας. 

Πρόσφατα ο υφυπουργός ΠΕΚΑ Γιάννης Μανιάτης μίλησε για ανεκμετάλλευτο ορυκτό πλούτο ύψους 40,2 δισεκατομμυρίων ευρώ, προαναγγέλλοντας, μάλιστα, μέσα στους επόμενους μήνες διεθνείς διαγωνισμούς, αφού πρώτα ειδική επιτροπή εμπειρογνωμόνων θα έχει ολοκληρώσει την εξέταση της οικονομικής βιωσιμότητας των 100 σημαντικότερων περιοχών της χώρας όσον αφορά στα κοιτάσματά τους. 

Ιδιαίτερη μνεία έχει γίνει και μέσα στη Βουλή με έμφαση στην ανάγκη εξόρυξης του χρυσού που υπάρχει στη Μακεδονία και τη Θράκη, με αναφορές, μάλιστα, σε 12 νέα χρυσοφόρα κοιτάσματα, η αξία των οποίων υπολογίζεται σε περισσότερα από 20 δισεκατομμύρια ευρώ. 

Η προσπάθεια να πειστούν οι πολίτες ότι η Ελλάδα διαθέτει ανεκτίμητης αξίας κοιτάσματα χρυσού γίνεται με «χειρουργικό» τρόπο, αποκρύπτοντας την αλήθεια τόσο για το μηδαμινό έως ανύπαρκτο οικονομικό όφελος για τη χώρα όσο και για τις τεράστιες περιβαλλοντικές και οικονομικές επιπτώσεις που συνεπάγονται για τις περιοχές και τους κατοίκους τους. 

Επειδή το θέμα είναι πιασάρικο και αβανταδόρικο, έχει προκαλέσει «έκρηξη» δημοσιευμάτων στον Τύπο και το διαδίκτυο, με δισεκατομμύρια επί δισεκατομμυρίων να πετάγονται στον αέρα, προκαλώντας τη φαντασία και δημιουργώντας φρούδες ελπίδες για σωτηρία της χώρας από τα έγκατα της γης... 

Την ίδια ώρα στις επίμαχες περιοχές αναπτύσσεται ισχυρό κίνημα αντίστασης από κατοίκους και φορείς, που ακριβώς επειδή αμφισβητεί τη «χρυσή σωτηρία» της χώρας έχει ελάχιστη δημοσιότητα και μόνον σε τοπικό επίπεδο. 

● Χαρακτηριστικό παράδειγμα η περίπτωση των μεταλλείων της Χαλκιδικής, όπου παρά τις δυναμικές και πολύχρονες κινητοποιήσεις των κατοίκων η καταστροφική επένδυση παρουσιάστηκε ως πανάκεια για την ανάπτυξη της χώρας και για τη λύση του εκρηκτικού προβλήματος της ανεργίας. 

● Χαρακτηριστικό παράδειγμα, επίσης, η σχεδιαζόμενη εξόρυξη χρυσού στη Θράκη, όπου στα ψιλά πέρασε ακόμα και η υπογραφή του υφυπουργού Δικαιοσύνης και βουλευτή Ροδόπης Γιώργου Πεταλωτή στην επιστολή διαμαρτυρίας προς τον υπουργό ΠΕΚΑ Γιώργο Παπακωνσταντίνου όλων των φορέων από τη Ροδόπη και τον Έβρο. 

Και όταν λέμε όλων, εννοούμε από περιφερειάρχες και βουλευτές έως δημάρχους και μητροπολίτες, δικηγορικό σύλλογο, ΤΕΕ, Σύνδεσμο Βιομηχάνων και Βιοτεχνών, αγρότες και αλιείς κ.ά. 


Ούτε 1 ευρώ στο Δημόσιο! 

Η αλήθεια που αποκρύπτουν οι αρμόδιοι είναι ότι από τον θησαυρό των 40,2 δισεκατομμυρίων ευρώ που κρύβει η ελληνική γη, το Δημόσιο δεν έχει να παίρνει ούτε 1 ευρώ! Και αυτό γιατί, σύμφωνα με τον Μεταλλευτικό Κώδικα, ο ορυκτός πλούτος ανήκει αποκλειστικά στις εταιρείες που τον εκμεταλλεύονται και δεν προβλέπεται η απόδοση δικαιωμάτων (royalties) στο Δημόσιο από την εκμετάλλευσή του! 

Συγκεκριμένα, το άρθρο 176 ορίζει ότι «επί μεταλλείων ή των προϊόντων αυτών απαγορεύεται η επιβολή οιασδήποτε τοπικής ειδικής φορολογίας ή εισφοράς ή άλλης οιασδήποτε μορφής τοπικής οικονομικής επιβαρύνσεως, υπέρ οιασδήποτε τοπικής, Δημοτικής ή Κοινοτικής αρχής ή Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου ή και υπέρ οιουδήποτε ειδικού ταμείου ή κοινωφελούς σκοπού». Για να το πούμε πιο απλά.. 

● Το ελληνικό Δημόσιο παίρνει άπαξ ένα ποσό κατά την παραχώρηση της έκτασης στον ιδιώτη και δεν έχει κανένα όφελος, κανένα έσοδο από την εξόρυξη του χρυσού! 

● Το μοναδικό έσοδο που έχει μετά την παραχώρηση είναι από τη φορολόγηση της εταιρείας, ποσό μηδαμινό σε σχέση με τις ποσότητες χρυσού που διαχειρίζονται οι εταιρείες και με τα δισεκατομμύρια ευρώ που τζιράρουν στα διεθνή χρηματιστήρια. 

● Το ελληνικό Δημόσιο δεν έχει καν τη δυνατότητα είσπραξης μισθώματος από τις ιδιωτικές εταιρείες. 

● Το ελληνικό Δημόσιο δεν έχει, επίσης, το δικαίωμα είσπραξης των λεγόμενων μεταλλευτικών δικαιωμάτων («royalties») επί του εξορυκτικού προϊόντος, δικαιώματα που έχουν να κάνουν με κονδύλια που πρέπει να πληρώνει μια εταιρεία στο κράτος, τον φυσικό πλούτο του οποίου εξανεμίζει. 

Εν ολίγοις η χώρα δεν κάνει ανάπτυξη, αλλά σκανδαλωδώς δωρίζει χρυσό, χαλκό, άργυρο και άλλα πολύτιμα ορυκτά, ξεπουλώντας έναντι πινακίου φακής τον θησαυρό της ελληνικής γης. 

Η αλήθεια που δεν λένε επίσης οι θιασώτες της δίχως κέρδος παραχώρησης των κοιτασμάτων χρυσού σε ιδιώτες είναι ότι οι δραστηριότητες αυτές όχι μόνον δεν είναι συνυφασμένες με την ανάπτυξη μιας περιοχής, αλλά αντίθετα επηρεάζουν ανεπανόρθωτα τις υπάρχουσες οικονομικές δραστηριότητες και στερούν οποιαδήποτε προοπτική ανάπτυξης σε άλλους τομείς της οικονομίας. 

Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και οι θέσεις εργασίας που εξασφαλίζονται είναι δυσανάλογα λίγες σε σχέση με την καταστροφή της περιοχής αλλά και με τα τεράστια οφέλη που αποκομίζουν οι ιδιωτικές εταιρείες. 

Σύμφωνα με στοιχεία που έχει φέρει στο φως της δημοσιότητας το Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων για τις τρεις μεγαλύτερες και σημαντικότερες επενδύσεις σε Μακεδονία και Θράκη, προβλέπεται η εξασφάλιση, μόλις, 1.500 θέσεων εργασίας, όταν η αξία των μεταλλευτικών αποθεμάτων που έχει παραχωρηθεί στους ιδιώτες ανέρχεται σε 33,2 δισ. ευρώ! Συγκεκριμένα: 

1. Μεταλλεία Κασσάνδρας Χαλκιδικής: μικτά θειούχα Επενδυτής: European Goldfields (Καναδάς) 95%, Ελλάκτωρ 5%. Μεταλλευτικά αποθέματα (reserves): χρυσός 350 τόνοι (11,3 εκατ. ουγγιές), άργυρος 2.500 τόνοι, χαλκός 1 εκατ. τόνοι, μόλυβδος 1,5 εκατ. τόνοι, ψευδάργυρος 1,5 εκατ. τόνοι. Συνολικές θέσεις εργασίας: 1.200. 

2. Μεταλλεία Περάματος Έβρου και Σαπών Ροδόπης: χρυσός Επενδυτές: Eldorado Gold (Καναδάς) 100% και Cape Lambert Resources (Aυστραλία) 100% αντίστοιχα. Μεταλλευτικά αποθέματα: 100 + 50 τόνοι χρυσού (5,7 εκατ. ουγγιές). 

Συνολικές θέσεις εργασίας: 300. 

Είναι χαρακτηριστικό ότι το ελληνικό Δημόσιο εισέπραξε από την παραχώρηση των μεταλλείων της Χαλκιδικής στην εταιρεία Ελληνικός Χρυσός μόλις 11 εκατομμύρια ευρώ για να εξασφαλίσει στην πλήρη ανάπτυξή τους 1.200 θέσεις εργασίας, τη στιγμή που η εταιρεία προσβλέπει σε ετήσιο τζίρο 450 εκατομμυρίων ευρώ! 

Για το μεταλλείο του Περάματος – εταιρεία Χρυσωρυχεία Θράκης Α. Ε. – το Δημόσιο δεν έχει πάρει ούτε 1 ευρώ και ούτε βέβαια πρόκειται να πάρει, αφού πρόκειται για ιδιωτικό μεταλλείο, το οποίο αγοράστηκε τη δεκαετία του ’90 από ιδιώτη για 300.000 δρχ., όπως λένε στην περιοχή. 

Το μεταλλείο των Σαπών είναι δημόσιο και η εταιρεία το πήρε με δημόσιο διαγωνισμό πριν από περίπου 20 χρόνια. Γι’ αυτό και μόνο το μεταλλείο, σύμφωνα με τον Κώδικα, το Δημόσιο έχει να λαμβάνει το 1% επί του εξορυσσομένου προϊόντος... 

Επισημαίνεται ότι για την επένδυση στα μεταλλεία Περάματος Έβρου και Σαπών Ροδόπης εκκρεμεί η εξέταση της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων από το ΥΠΕΚΑ, ενώ οι ιδιώτες επενδυτές προσβλέπουν μόνον από την εξόρυξη χρυσού 1,1 δισεκατομμύρια ευρώ! 

Το ΥΠΕΚΑ βρίσκεται σε διαδικασία αναθεώρησης του Μεταλλευτικού Κώδικα, με στόχο την υποχρέωση καταβολής αντιτίμου προς το ελληνικό Δημόσιο και από τα ιδιωτικά μεταλλεία. Αυτό που δεν έχει ξεκαθαρίσει είναι εάν απλώς θα επιβάλλει το μίσθωμα του 1% και στα ιδιωτικά μεταλλεία (όπως ισχύει στα δημόσια) ή θα προχωρήσει στη θεσμοθέτηση και των μεταλλευτικών δικαιωμάτων (royalties). 

Ακόμα όμως κι αν γίνουν οι αλλαγές στη νομοθεσία, είναι άγνωστο εάν οι ιδιώτες που κατέχουν τα πιο χρυσοφόρα κοιτάσματα θα δεχθούν αλλαγή της σύμβασης, αφού η παραχώρηση έγινε με βάση τις προβλέψεις του ισχύοντος Μεταλλευτικού Κώδικα. 


Καταστροφική «ανάπτυξη» 

Ακόμα και εάν επικρατήσει το θεωρητικά «καλό σενάριο» και το αρμόδιο υπουργείο επιτύχει και αλλαγή της νομοθεσίας και τη σύμφωνη γνώμη των ιδιωτών για έστω μια μικρή συμμετοχή στα κέρδη δισεκατομμυρίων, οι επιπτώσεις που συνεπάγονται οι εξορυκτικές δραστηριότητες είναι καταστροφικές για την οικονομία των περιοχών και την ουσιαστική σύγχρονη ανάπτυξή τους. 

Σύμφωνα με στοιχεία που αλίευσε το Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων και τα οποία έχουν συλλεχθεί από την ίδια τη μεταλλευτική βιομηχανία («Resource Consumption Intensity and the Sustainability of Gold Mining», Gavin Mudd, 2007), για την παραγωγή ενός κιλού χρυσού απαιτούνται κατά μέσο όρο 150 κιλά κυανίου, 40.000 kWh ενέργειας και 477.000 λίτρα νερού, ενώ εκπέμπονται 11,5 τόνοι διοξειδίου του άνθρακα. 

Η εξόρυξη χρυσού θεωρείται η πλέον ρυπογόνος βιομηχανία στον κόσμο, αφού, όπως επισημαίνει το Παρατηρητήριο, «σύμφωνα με την Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (Environmental Protection Agency ), η ρύπανση από υδράργυρο από την καύση των σκουπιδιών, τη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων και τα μεταλλεία υδραργύρου μαζί, δεν φτάνει ούτε στο μισό της ρύπανσης από υδράργυρο που προκαλείται από την εξόρυξη χρυσού». 

Η μέθοδος της κυάνωσης για την απομόνωση του χρυσού και την εξαγωγή του από τα πετρώματα είναι άκρως επικίνδυνη, αφού το κυάνιο είναι δηλητήριο, ενώ συμμετοχή έχουν και άλλα τοξικά στοιχεία, όπως το υδροχλωρικό και το θειικό οξύ. 

Και ακόμα κατά την επιφανειακή εξόρυξη επιφέρεται τεράστια αλλοίωση του τοπίου, εξαφανίζονται βουνά ολόκληρα, ενώ τα απόβλητα που συγκεντρώνονται σε δεξαμενές για επεξεργασία αποτελούν «βόμβα» σε περιπτώσεις υπερχείλισης ή διάβρωσης με τεράστιες επιπτώσεις στο έδαφος και τον υδροφόρο ορίζοντα. 

Όπως επισημαίνουν στην επιστολή τους προς τον υπουργό ΠΕΚΑ το σύνολο των φορέων της Ροδόπης και του Έβρου, «συγκρίνοντας τα οφέλη με τις επιπτώσεις είναι μάλλον εύκολο να καταλήξει κανείς ότι η εξόρυξη χρυσού κάθε άλλο παρά συμμορφώνεται προς τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης. 

Η συμβολή της στην ανάπτυξη μιας περιοχής, και ειδικά της Θράκης, κάθε άλλο παρά θετική μπορεί να είναι, πόσο μάλλον να εμφανίζεται και ως αναπτυξιακή ατμομηχανή της περιοχής». Οι φορείς στην επιστολή τους παρουσιάζουν αναλυτικά τις δυσμενείς επιπτώσεις που συνεπάγεται η επένδυση και συγκεκριμένα μεταξύ άλλων: 

● Σπατάλη νερού και βιοσυσσώρευση βαρέων μετάλλων στα υδρορεύματα με συνεπαγόμενη μόλυνση των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων (όξινη απορροή, τοξικές ενώσεις, βαρέα μέταλλα, κυάνιο). 

● Σημαντικές επιπτώσεις στην ποιότητα του αέρα κυρίως λόγω των εκπομπών αιωρουμένων σωματιδίων που περιέχουν βαρέα μέταλλα και τοξικούς ρύπους 

● Μόλυνση των εδαφών που τα καθιστά ακατάλληλα για την παραγωγή αγροτικών προϊόντων που προορίζονται για διατροφή με συνέπεια απαξίωση της αγροτικής οικονομίας. 

● Μόλυνση παράκτιων περιοχών (ήδη από μια προμελέτη του ΙΓΜΕ έχει τεκμηριωθεί ως συνέπεια των απορροών από το εγκαταλελειμμένο ορυχείο της Κίρκης του Έβρου και της συνακόλουθης μόλυνσης του ποταμού Ειρήνη) με σοβαρές επιπτώσεις στην αλιεία και τον τουρισμό. 

● Σοβαρός κίνδυνος για την υγεία των κατοίκων εξαιτίας της γειτνίασης με κατοικημένες περιοχές (700 μέτρα από το κέντρο των Σαπών και 300 μέτρα από το Πέραμα). Τόσο οι εργαζόμενοι όσο και οι κάτοικοι περιοχών με ορυχεία εμφανίζουν υψηλά ποσοστά χρόνιων δηλητηριάσεων και ασθενειών, ο δε μέσος όρος ζωής τους είναι μικρότερος κατά 10-15 χρόνια των υπολοίπων. 

● Μη αναστρέψιμη καταστροφή του περιβάλλοντος (αλλαγή του τοπίου, καταστροφή του δάσους μαύρης πεύκης στα Πετρωτά). 

● Υπονόμευση κάθε προοπτικής τουριστικής ανάπτυξης και γενικότερα απαξίωση άλλων πλεονεκτημάτων της περιοχής (αρχαιολογικοί χώροι, σπήλαια, παραδοσιακοί οικισμοί, γεωθερμικά πεδία, ανάπτυξη συμβατικής και βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας, ιχθυοκαλλιέργειες, υδροβιότοποι κ.λπ.). 

ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΛΛΕΙΟΥ ΘΡΑΚΗΣ ΥΠΟΓΡΑΦΟΥΝ: 

● Ο σεβασμιότατος μητροπολίτης Μαρωνείας Κομοτηνής κ.κ. Δαμασκηνός 

● Ο σεβασμιότατος μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως κ.κ. Άνθιμος 

● Ο υφυπουργός Δικαιοσύνης και βουλευτής Ροδόπης Γιώργος Πεταλωτής 

● Ο βουλευτής Έβρου Γιώργος Ντόλιος 

● Η βουλευτής Έβρου Όλγα Ρενταρή Τέντε 

● Η βουλευτής Έβρου Ελένη Τσιαούση 

● Ο βουλευτής Ροδόπης Αχμέτ Χατζηοσμάν 

● Ο βουλευτής Ροδόπης Ευριπίδης Στυλιανίδης 

● Ο βουλευτής Έβρου Αλέξανδρος Δερμεντζόπουλος 

● Ο περιφερειάρχης Αν. Μακεδονίας – Θράκης Άρης Γιαννακίδης 

● Η αντιπεριφερειάρχης Έβρου Γεωργία Νικολάου - Μαυρανεζούλη 

● Ο αντιπεριφερειάρχης Ροδόπης Παύλος Δαμιανίδης 

● Ο αντιπεριφερειάρχης Πρωτογενούς Τομέα ΑΜ-Θ Γιώργος Ούστογλου 

● Οι δήμαρχοι Αλεξανδρούπολης, Κομοτηνής, Μαρώνειας Σαπών, Αρριανών Φιλύρας, Ιάσμου. 

● Παράρτημα Θράκης του ΤΕΕ 

● Παράρτημα Θράκης του Οικονομικού Επιμελητηρίου 

● Επαγγελματικό και Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Ροδόπης 

● Εμπορικό και Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Ροδόπης 

● Ομοσπονδία Επαγγελματοβιοτεχνών Ροδόπης 

● Ομοσπονδία Αγροτικών Συλλόγων Ροδόπης 

● Σύνδεσμος Βιομηχάνων Βιοτεχνών Ροδόπης 

● Ομοσπονδία Παράκτιων Αλιέων ΑΜ-Θ 

● ΕΑΣ Ροδόπης 

● Δικηγορικός Σύλλογος Ροδόπης 

● Ιατρικός Σύλλογος Ροδόπης 

● Φαρμακευτικός Σύλλογος Ροδόπης 

● Οδοντιατρικός Σύλλογος Ροδόπης 

● Οικολογική Ομάδα Ροδόπης 

● Νομαρχιακό Παράρτημα της ΑΔΕΔΥ Ροδόπης 

● Σύλλογος Δασκάλων και Νηπιαγωγών Ροδόπης 

● ΕΛΜΕ Ροδόπης 

● Κυνηγετικός Σύλλογος Ροδόπης 

● Ένωση Καταναλωτών Ροδόπης 

● Ένωση Αστυνομικών Υπαλλήλων Ροδόπης 

● Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Έβρου 

● Κυνηγετικός Σύλλογος Έβρου 

● Οικολογική Εταιρεία Έβρου 

● Επιτροπή Κατοίκων Περάματος Έβρου 

● Ιατρικός Σύλλογος Έβρου 

● Δικηγορικός Σύλλογος Αλεξανδρούπολης 

● Σύλλογος Εθελοντών Αιμοδοτών Αλεξανδρούπολης 

● Λέσχη Μοτοσικλετιστών Αλεξανδρούπολης 

● Κινηματογραφική Λέσχη Αλεξανδρούπολης 

● Σύλλογος Αρχαιοφίλων Έβρου 

● Ποδηλατικός Σύλλογος Έβρου 

● Ένωση Προστασίας Καταναλωτών Έβρου 

● Θρακικό Κέντρο Τέχνης και Πολιτισμού 

● Φαρμακευτικός Σύλλογος Έβρου 

● Σωματείο Επαγγελματιών Σίτισης Αλεξανδρούπολης 

● Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Έβρου 

● Σύλλογος Οικονομολόγων, Ελευθέρων Επαγγελματιών Έβρου 

● Σύλλογος Εργαζομένων Δήμου Αλεξανδρούπολης 

● Σύλλογος Κυριών και Δεσποινίδων Αλεξανδρούπολης 

● Περιφερειακή Επιτροπή ΠΑΣΟΚ ΑΜ-Θ και Ν.Ε. ΠΑΣΟΚ Ροδόπης 

● ΝΟΔΕ Ν.Δ. Ροδόπης και ΝΟΔΕ Ν.Δ. Έβρου 

● Ν.Ε. ΣΥΡΙΖΑ Ροδόπης και Ν.Ε. Συνασπισμού Έβρου 

● ΤΠΕ Έβρου Οικολόγων Πρασίνων