Το ευρώ δομικός κρίκος της ελληνικής κρίσης

Κώστας Παπουλής*

Ένας μεγάλος σεισμός συνέβη, στην Ν. Υόρκη αποτέλεσμα μιας παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης, που έριξε όμως την Ελλάδα, και ράγισε τον οικονομικό νότο της ευρωζώνης. Οι μηχανικοί ξέρουμε, ότι σε έναν σεισμό πέφτουν τα αδύναμα κτήρια, και αυτό έγινε με την Ελλάδα και την περιφέρεια της ευρωζώνης.

 

Στην πραγματικότητα διεγέρθηκαν τα ρήγματα που  έχει δημιουργήσει η ζώνη του ευρώ, μέσα στην οποία οικονομίες όπως η ελληνική, έχουν στρεβλωθεί και καταστραφεί σημαντικά. Είναι γι αυτό που η συνέχεια της κρίσης, μετατρέπεται σε κρίση της ζώνης του ευρώ. Είναι γι αυτό που η διάρρηξη της ευρωζώνης και η εργατική αναμέτρηση με την δομή της Ε.Ε., από ένα λαϊκό και απελευθερωτικό κίνημα στην Ελλάδα, τον πιο αδύναμο κρίκο στον ευρωπαϊκό νότο, θα αποτελέσει και το πρώτο βήμα για την έξοδο από την κρίση, με ενισχυμένες τις δυνάμεις της εργασίας και της δημοκρατίας, παράδειγμα που μπορεί να επεκταθεί τουλάχιστον σε όλους τους λαούς των υποτιμητικά λεγόμενων PIIGS, και γιατί όχι, σε ένα δεύτερο βήμα, να αποτελέσει και μια πρώτη ανακάλυψη των σοβιέτ της εποχής μας.            

 

Θα ήθελα ξεκινώντας να κάνω δυο σημαντικές, για μένα παρατηρήσεις όσον αφορά την δημοκρατία και την εθνική κυριαρχία, επειδή από πολλές πλευρές ακούγονται τέτοια συνθήματα. 

 

Πρώτον:   H  εθνική αυτοδιάθεση και η  οικονομική παγκοσμιοποίηση, είναι δύο ασύμβατες μεταξύ τους δυνατότητες. Η συμμετοχή στην ευρωζώνη (παράδειγμα οικονομικής παγκοσμιοποίησης), συνεπάγεται την απώλεια της οικονομικής κυριαρχίας και συνεπακόλουθα του πιο σημαντικού τμήματος της εθνικής ανεξαρτησίας. Αν θέτει κανείς ζήτημα εθνικής κυριαρχίας, πρέπει να θέτει ρητά, και την  αποχώρηση από την ζώνη του ευρώ. Αλλιώς, είναι σαν να λέμε, έξω οι αμερικάνοι, αλλά να μην βάζουμε θέμα να φύγουν οι βάσεις…..   

 

Δεύτερον: Δεν υπάρχει κανένας δημοκρατικός θεσμός στην ευρωζώνη. Αλλά και να υπήρχε (ένα αποφασιστικό ευρωκοινοβούλιο), θα ήταν πολύ δύσκολο για τον ελληνικό λαό να επηρεάσει τις αποφάσεις του. Η συμμετοχή στην ευρωζώνη, συνεπάγεται λοιπόν και την κατάλυση της κοινοβουλευτικής και αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, όπως την γνωρίσαμε μέχρι σήμερα. Το ζήτημα αυτό, της κατάλυσης της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας από την Ε.Ε., είχε τεθεί με καθαρό τρόπο στην  δεκαετία του 80, όχι από κάποιον κομμουνιστή, αλλά από τον Κορνήλιο Καστοριάδη, σε διάλεξή του στην Αθήνα, όταν είχε ερωτηθεί αν είναι υπέρ η κατά της συμμετοχής της Ελλάδας στην Ε.Ε.

 

Δήλωσε κατά, λέγοντας: «Αν σήμερα, ο ελληνικός λαός  μπορεί να διαδηλώσει εναντίον ενός νόμου-και να τον ανατρέψει- στην πλατεία Συντάγματος, μπροστά στο εθνικό του κοινοβούλιο, αύριο θα πρέπει να πάει στις Βρυξέλλες,…. κάθε έννοια αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας καταλύεται, »

Συνεπώς, η δημιουργία, ενός υπερεθνικού μπλοκ, τελικά, στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης, είναι  ασύμβατη όχι μόνο με μορφές άμεσης δημοκρατίας, αλλά τελικά και με την ίδια την αστική δημοκρατία, η οποία ιστορικά ταυτίζεται με το έθνος-κράτος.

 

Αφού, έκανα αυτές τις δύο παρατηρήσεις θα σας καταθέσω την σκέψη μου για την κρίση στην Ελλάδα και για το ίδιο το σύστημα του ευρώ.  Θεωρώ, πολύ δύσκολη υπόθεση μια ανάλυση της παγκόσμιας κατάστασης ή  κρίσης και γιατί χρειάζεται πλήθος στοιχείων και γιατί είναι πολύ σύνθετη. Επίσης θεωρώ, ότι  στο μεγαλύτερο ποσοστό, αυτή η συζήτηση όχι μόνο δεν οδηγεί πουθενά, αλλά μάλλον σπρώχνει στην εγκατάλειψη του συγκεκριμένου και μετατρέπεται σε μια αφηρημένη συζήτηση, για να μην συζητήσουμε τι πρέπει να γίνει άμεσα στην χώρα μας και ποια είναι τα καθήκοντα της αριστεράς.    

 

Γνώμη μου είναι, ότι η μεγάλη δοκιμασία που περνάει η χώρα και ο λαός της, οφείλεται στην συμμετοχή της στην ζώνη του ευρώ και ότι δεν υπάρχει καμία πιθανότητα λύσης της ελληνικής τραγωδίας, όσο δεν υιοθετείται μια πολιτική ρήξης με το ευρωπαϊκό κέντρο και επανεθνικοποίησης της  οικονομικής πολιτικής.

 

Νομίζω ακόμη ότι οι μεγάλοι κλυδωνισμοί που σημειώνονται στην ζώνη του ευρώ, αυτήν την περίοδο, έχουν ως κύρια αιτία περισσότερο την ίδια.

 

Το ευρώ φυσικά κατασκευάστηκε για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα των μεγάλων επιχειρήσεων και τραπεζών του κέντρου,  στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης. Το ευρώ δεν φτιάχτηκε για τον κόσμο της εργασίας και πολύ περισσότερο για την περιφέρεια και την Ελλάδα. Δεν προβλέφτηκαν διορθωτικοί μηχανισμοί για την εξισορρόπηση των αποκλίσεων ανάμεσα στο κέντρο και στην περιφέρεια. Αντίθετα είναι το ίδιο μηχανισμός ισχυρής πόλωσης του συστήματος.

 

Τα χαρακτηριστικά της ΟΝΕ, το κοινό νόμισμα, η ελευθερία  κίνησης κεφαλαίων,  εμπορευμάτων και εργασίας καταργούν τα μέχρι σήμερα γνωστά μέσα οικονομικής πολιτική. Τείνουν να ξεχάσουν οι πολίτες της ζώνης του ευρώ, μέσα σε μόλις μια δεκαετία (δυστυχώς και το μεγαλύτερο τμήμα της ελληνικής και ευρωπαϊκής αριστεράς), ότι τα κράτη ρύθμιζαν τις οικονομίες τους, τουλάχιστον σε ένα μεγάλο βαθμό με την εμπορική, την δημοσιονομική, την συναλλαγματική και νομισματική πολιτική. Όλες έχουν καταργηθεί, έτσι η Ελλάδα είναι, η μοναδική χώρα στην παγκόσμια ιστορία, η οποία αντιμετωπίζει μια τέτοια βαθιά κρίση, χωρίς να διαθέτει μέσα οικονομικής πολιτικής,  παρά μόνο την εισοδηματική πολιτική, η οποία χρησιμοποιείται για την προσπάθεια της εσωτερικής υποτίμησης.

 

Το σύστημα του ευρώ, όπως καθορίστηκε από την συνθήκη του Μάαστριχτ, είναι πολύ πιο σκληρό από το σύστημα του δολαρίου στις ΗΠΑ. Δεν υπάρχει ομοσπονδιακός προϋπολογισμός. H έκδοση χρήματος για την κάλυψη δημόσιων ελλειμμάτων απαγορεύεται. Mε αυτό τον τρόπο, διαμορφώνεται η δικτατορία του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου επί των λαών. Η δημοσιονομική αντικυκλική πολιτική δεν  επιτρέπεται. Η ανεξαρτησία της ΚΕΤ έχει ως σκοπό τον έλεγχο του πληθωρισμού και   η οποιαδήποτε πολιτική επιτοκίων της σχετίζεται με τον οικονομικό κύκλο του κέντρου, κύρια της Γερμανίας. Επειδή οι οικονομικοί κύκλοι του νότου ήταν αντίθετοι με του Βορρά, αυτή η πολιτική ενέτεινε την στρέβλωση και την φούσκα στις οικονομίες της περιφέρειας. Ουσιαστικά ο μηχανισμός του ευρώ δημιουργεί τις προϋποθέσεις ώστε να μην μπορεί να γίνει καμία παρέμβαση πάνω στις δυνάμεις της αγοράς.

 

Είναι ίσως κοινότοπο λοιπόν, να διαπιστώσουμε σήμερα, ότι ανόμοιες οικονομίες, που λειτουργούν  σε θεμελιωδώς διαφορετικά επίπεδα ανάπτυξης και ανταγωνισμού,  όταν ενωθούν σε κοινό νόμισμα, υπό την απόλυτη κυριαρχία της ελευθερίας της αγοράς,   οι αποκλίσεις τους και οι ανισότητες  τους εντείνονται, με φυσιολογικό αποτέλεσμα, αυτό που βλέπουμε σήμερα,  τη ρωγμή της νομισματικής ένωσης,  την πιθανότητα συρρίκνωσης ή ακόμη και διάλυσης, και την μετατροπή των πιο αδύναμων από αυτές, σε παρακμασμένες περιφέρειες, υπό τον  αποικιακό έλεγχο του κέντρου ή και άλλων διεθνών οργανισμών τύπου ΔΝΤ.

 

Είκοσι χρόνια, μετά την συνθήκη του Μάαστριχτ, το ευρώ όχι μόνο δεν βελτιώνεται όπως ελπίζουν ορισμένοι, αλλά γίνεται όλο και  πιο αποκρουστικό, είτε με το σύμφωνο σταθερότητας, είτε με τις τελευταίες εξελίξεις, της γερμανικής ένωσης σταθερότητας, με τις αλυσίδες της οποίας θέλουν να δέσουν όλη την Ε.Ε.

Αυτό δείχνει ότι το σύστημα της ΟΝΕ λειτουργεί καλά, όπως ακριβώς είχε συλληφθεί από τους εμπνευστές του.  Όσες χώρες ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις θα αναβαθμιστούν, όσες δεν ανταπεξέλθουν θα υποβαθμιστούν. Οι τράπεζες, οι μεγάλες και ισχυρές επιχειρήσεις του κέντρου, η Γερμανία και οι δορυφορικές της χώρες, ενισχύονται. Αντίθετα ο Νότος και ιδιαίτερα η Ελλάδα και ο λαός της καταστρέφονται.  

 

   Συνεπώς, η αποχώρηση μίας χώρας από το ευρώ, υπό την πίεση των τρεχουσών εξελίξεων, πρέπει να αποφευχθεί, διότι ενδέχεται να αποδειχθεί καταστροφική. Καταστροφική για ποιόν; Φυσικά για το σύστημα του ευρώ. Διότι ποιο είναι το κεντρικό επιχείρημα όλων εκείνων των ειδικών, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι η επιστροφή στη δραχμή και η υποτίμηση θα είναι καταστροφή για τον ελληνικό λαό; Ότι «η Ελλάδα δεν παράγει τίποτε για τη διεθνή αγορά και, άρα, η υποτίμηση και η ανάκτηση μέσων οικονομικής πολιτικής δεν θα την βοηθήσουν σε τίποτε». Αλλά αυτό, στο βαθμό που ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, σημαίνει ακριβώς ότι η Ελλάδα έχει ήδη βασικά καταστραφεί και, συνεπώς, θα καταστρέφεται ακόμα περισσότερο όσο θα συμμετέχει σε ένα σύστημα απόλυτα ελεύθερου κεφαλαιοκρατικού ανταγωνισμού.

 

    Οι τοποθετήσεις των διάφορων ελλήνων Ντελόρ, κυρίως του ΣΥΝ και του συγγενή τους Πασοκογενή χώρου,  που πληθαίνουν τελευταία, περί κάποιας, μαγικής επανίδρυσης της ευρωζώνης ή και της Ε.Ε.,  στερούνται οποιασδήποτε πραγματικής βάσης. Το δίλημμα για παραμονή ή όχι στην ευρωζώνη, αναφέρεται στην πραγματική ευρωζώνη  και όχι σε αυτήν που φαντασιώνονται.

 

Ας  δούμε όμως και ορισμένα εντυπωσιακά αρνητικά στοιχεία για την ελληνική οικονομία.

 

Μια μελέτη για το ασφαλιστικό που έγινε πριν μερικά χρόνια από τον Θ. Μαριόλη, οδήγησε σε ένα απίστευτο αποτέλεσμα. Χρησιμοποιώντας στοιχεία του 1997-98, προ ευρώ δηλαδή, βρέθηκε ότι ένας εργαζόμενος στην Ελλάδα μπορεί να συντηρήσει ως μάξιμουμ θεωρητική δυνατότητα¹ με τον ίδιο μέσο μισθό δύο μη εργαζόμενους.  Όταν ο ελληνικός μέσος μισθός θεωρήθηκε ως ισπανικός τότε ένας εργαζόμενος στην Ισπανία μπορούσε να συντηρήσει 8. Όταν ο ελληνικός μισθός θεωρήθηκε μέσος γερμανικός μισθός τότε ένας εργαζόμενος μπορούσε να συντηρήσει 20.

 

Δηλαδή η μάξιμουμ θεωρητική δυνατότητα παράγωγής πλεονάσματος ανά εργαζόμενο ανάμεσα στην Ελλάδα, την Ισπανία και την Γερμανία, όταν πάρουμε σαν βάση τον ελληνικό μέσο μισθό, βρέθηκε 1:4:10. Αντίθετα καμία οικονομία ούτε η ελληνική, ούτε η ισπανική δεν μπορεί να αντέξει τον γερμανικό μέσο μισθό, μια που τα κέρδη, π.x. γίνονται αρνητικά.  Παρά την ύπαρξη προϋποθέσεων στην μελέτη, που αλλοιώνει σχετικά το αποτέλεσμα, μπορούμε να   φωτογραφίσουμε σε τι δεινή θέση βρέθηκε η ελληνική οικονομία μέσα στην ΟΝΕ, όταν έπρεπε να ανταγωνιστεί χωρίς καμία προστασία,  πολύ πιο προηγμένες οικονομίες από αυτήν.

 

Το ανταγωνιστικό έλλειμμα της περιφέρειας και η αποδιάρθρωση της παραγωγικής της βάσης κρύφτηκε από τον φτηνό εξωτερικό δανεισμό. Οδηγηθήκαμε σε βαθιά στρέβλωση των οικονομιών του Νότου και σε ανάπτυξη κλάδων μη διεθνών εμπορεύσιμων αγαθών, εσωτερικό εμπόριο, φούσκες ακινήτων κλπ.

Δυστυχώς και εδώ υπάρχει μια αρνητική ελληνική πρωτιά. Η ελληνική οικονομία φυσικά δεν είναι η μοναδική στον κόσμο, ή στην ΖΕ, που εμφανίζει εξωτερικό έλλειμμα. Είναι όμως η μοναδική στην ζώνη του ευρώ που εμφανίζει αρνητική καθαρή αποταμίευση κατά μήκος όλης της δεκαετίας του 2000. Ακολουθεί η Πορτογαλία, Μάλτα με 7 έτη, Κύπρος με 3, Ιταλία-Σλοβακία με 2. Σημειώστε μόνο, για την Ιταλία ότι τα δύο χρόνια είναι τα δυο τελευταία και ότι η καθαρή της αποταμίευση επιδεινώνεται ραγδαία μετά το 2008.

Αν υποθέταμε ότι η ελληνική οικονομία ήταν κλειστή (ουσιαστικά να δεν δανειζόταν), θα έπρεπε να τρώμε κτήρια ή μηχανές).

 

 Άρα τα επίπεδα κατανάλωσης και επένδυσης, οι ρυθμοί ανάπτυξης της χρυσής εποχής της ΟΝΕ, δεν είχαν να κάνουν με κάποιο δυναμισμό της ελληνικής οικονομίας, υπόθεση περί ισχυρής οικονομίας  που κακώς υιοθέτησε και τμήμα της ελληνικής αριστερά, δυστυχώς σήμερα και το ΚΚΕ, που προβάλλεται και από τις αναλύσεις  του Μαϊλη, περί ανισότιμης αλληλεξάρτησης κ.α. φαιδρά. Οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης είχαν να κάνουν με    την εξωτερική της υπερχρέωση, που προανήγγειλε την σημερινή χρεοκοπία. Πρέπει να σημειώσουμε, ότι από το 1960 μέχρι την δεκαετία του 90, η καθαρή αποταμίευση ήταν πάντα θετική, το εξωτερικό έλλειμμα βιώσιμο και ο δανεισμός του δημοσίου ήταν κύρια εσωτερικός, είτε δηλαδή προερχόταν από την εγχώρια αποταμίευση είτε από την  νομισματική χρηματοδότηση του δημόσιου ελλείμματος. Το εξωτερικό έλλειμμα έφτασε το 2008 το -15% του ΑΕΠ.

Μπορεί το δημόσιο χρέος -προ ΟΝΕ- να ήταν 100% και πλέον, του ΑΕΠ, αλλά το κύριο μέρος του (άνω του 80%) ήταν σε δραχμές, άρα διαχειρήσιμο και ελέγξιμο, μέσω του πληθωρισμού, της νομισματικής χρηματοδότησής του κλπ. Σήμερα όχι μόνο βρίσκεται  στο 160% του ΑΕΠ, αλλά τα 2/3 και πλέον, είναι εξωτερικό χρέος. Η δραχμή δεν προστάτευε μόνο την εγχώρια παραγωγή, αλλά προστάτευε και από το εξωτερικό χρέος.

 

Η ελληνική οικονομία την περίοδο απο  το 1980-2000, εμφάνισε μέσο ρυθμό ανάπτυξης 1,5%, ενώ κατά την διάρκεια της φούσκας του ευρώ 2001-2008, 4,2%. Ο υψηλός αυτός ρυθμός,  στηρίχτηκε στην ροή του εξωτερικού δανεισμού. Σήμερα η ροή αυτή καλείται να αλλάξει φορά αλλά απαιτείται συγχρόνως και να ξαναδημιουργηθούν, οι ρυθμοί ανάπτυξης της τελευταίας περιόδου. Οικονομική πολιτική ή τετραγωνισμός του κύκλου;

Είναι συνδυασμός σεναρίου επιστημονικής φαντασίας, και   κοινωνικού θρίλερ, να δημιουργηθεί πρωτογενές πλεόνασμα, ή να ισοσκελιστεί ο προϋπολογισμός. Φέτος, ενώ πάρθηκαν όλα αυτά τα μέτρα, με αποτέλεσμα την πρωτοφανή οικονομική κάμψη, το δημόσιο έλλειμμα, ίσως  διορθώθηκε(;) κατά μισή μονάδα του ΑΕΠ.   Θέλω να πω ότι όσο και να κουρευτεί το χρέος η δυναμική του δεν είναι αναστρέψιμη, γιατί δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να δείχνει ότι η ελληνική οικονομία μπορεί να βγεί από το τούνελ της βαθιάς κάμψης.

Η Ελλάδα στο παρελθόν ρύθμιζε την πραγματική συναλλαγματική της ισοτιμία μέσω των διολισθήσεων και υποτιμήσεων του νομίσματός της. Λίγο προσοχή χρειάζεται εδώ: Η πραγματική ισοτιμία είναι άλλη από την ονομαστική γιατί αφαιρούνται οι ρυθμοί πληθωρισμού. Η Ελλάδα υιοθετώντας το ευρώ και με   την ανατίμησή του τελευταίου έναντι του δολαρίου  έκανε πραγματική υπερτίμηση έναντι των χωρών εκτός της ζώνης του ευρώ.

 

Η  ανατίμηση όμως της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας της Ελλάδας γίνεται και απέναντι στους  εντός ευρώ εταίρους. Οι διαφορές πληθωρισμού έναντι της Γερμανίας, για μια δεκαετία, διαμορφώνουν μια πραγματική υπερτίμηση της τάξης του 20% έναντι του γερμανικού ευρώ. Τα οχτώ «χρυσά χρόνια», 2001-2008, η Ελλάδα παρουσιάζει τον υψηλότερο μέσο ρυθμό πληθωρισμό, ανάμεσα στα PIIGS. Άρα η  ανατίμηση της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας του νομίσματος της χώρας, δεν συνέβη μόνο απέναντι  στο κέντρο, αλλά απέναντι και στην περιφέρεια της ζώνης του ευρώ.

Δεν υιοθετήσαμε απλώς το «μάρκο», αλλά ένα πιο σκληρό νόμισμα. Η Ελλάδα έχει εδώ και πολλά χρόνια,   πιο σκληρό νόμισμα  και από τις ΗΠΑ, και   την Γερμανία, και άλλες ισχυρές οικονομίες του κόσμου.

Αν η Ελλάδα  είχε παραμείνει στην δραχμή, δεν θα είχε φυσικά αυτούς τους ρυθμούς μεγέθυνσης, αλλά σήμερα θα ήταν σε καλύτερη θέση στον διεθνή καταμερισμό εργασίας,  δεν θα είχε χρεοκοπήσει και το τσουνάμι της  κρίσης,   δεν θα την έπνιγε.

 

 Η ύφεση στην Ελλάδα φέτος, αν δεν μαγειρεύονταν τα στοιχεία του ΑΕΠ, θα καταγραφόταν στο -7%. Παρά τις επίσημες «προβλέψεις» για ύφεση το 2012 κατά -3,5%, όλα δείχνουν πως τα επίπεδα ύφεσης θα είναι ανάλογα. Πουθενά στην ΖΕ δεν υπάρχει τέτοια κατάρρευση.  Έτσι μέσα στα 4  χρόνια (2009-2012) η ύφεση στην Ελλάδα θα ξεπεράσει αθροιστικά το  -20%. Εντυπωσιακή ομοιότητα, με την Αργεντινή, όπου η ύφεση το 1998-2001, ήταν -22%.  

Αν συνυπολογίσουμε και άλλους κοινωνικούς δείκτες, χαμηλούς μισθούς, ανεργία, διάλυση του αναιμικού κοινωνικού κράτους μπορούμε να πούμε ότι στην Ελλάδα συγκεντρώνονται με πιο οξύ τρόπο οι τεράστιες αντιφάσεις της ευρωπαϊκής ενοποίησης.

Ο ελληνικός λαός δοκιμάζεται περισσότερο από τους άλλους μεσογειακούς   λαούς και φυσικά δεν μπορούμε να συγκρίνουμε τις ωδίνες των εργαζομένων και των ανθρώπων εδώ, με τις επιπτώσεις της κρίσης, στους λαούς του ευρωπαϊκού κέντρου κλπ.  

Δεν   μπορούμε να περιμένουμε από τους άλλους, αντίθετα οι άλλοι μεσογειακοί λαοί περιμένουν από εμάς. Η αντίληψη που λέει ότι τίποτα δεν μπορεί να γίνει χωρίς αλλαγή των συσχετισμών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πέρα ότι αγνοεί ότι οι συσχετισμοί δεν αλλάζουν συμμετρικά, ουσιαστικά καλλιεργεί στάση αναμονής, δίνει χρόνο στον αντίπαλο.

 

Η χώρα βρίσκεται μπροστά σε ένα δύσκολο σταυροδρόμι. Η θα παραμείνει στο ευρώ φτώχιά και γερασμένη από την μετανάστευση, ή θα αποχωρήσει συγκροτημένα με αριστερό προσανατολισμό. Η ανεξέλεγκτη χρεοκοπία και η χαοτική έξοδος είναι ακόμη πολύ πιθανό σενάριο, γιατί η   δημιουργία πρωτογενών πλεονασμάτων σε συνθήκες τέτοιας ύφεσης, είναι μη ρεαλιστική υπόθεση, πόσο μάλλον η διατήρησή τους, όταν δεν προβλέπεται να διοχετεύονται  σε στοχευόμενες  επενδύσεις, αλλά να εκρέουν ως τόκοι προς το εξωτερικό.  

Σήμερα η καρδιά των ανθρώπων, αν και ραγισμένη από την κρίση, κτυπάει δυνατά, για την ανάγκη της εργασίας, για μια στοιχειώδη περίθαλψη, για συντάξεις που θα επιτρέπουν  στους γέροντες να διατηρήσουν το φιλότιμό τους, για να μην χωρίσουν οικογένειες και γενιές από την νέα μετανάστευση, κτυπάει για προσωπική και εθνική αξιοπρέπεια.

Αυτή είναι η λαϊκή επιθυμία, δεν πρόκειται αυτή την στιγμή για το σοσιαλιστικό όνειρο, αλλά με αυτήν πρέπει  να παντρευτεί η ριζοσπαστική αριστερά. Πάνω στην λαϊκή ανάγκη πρέπει να οικοδομηθεί το πολιτικό σχέδιο της σύγκρουσης με το ευρωπαϊκό κέντρο.

 

Το κοινωνικό κίνημα δεν μπορούμε να πούμε ότι δεν έδωσε βροντερό παρόν. Μπορούμε όμως να πούμε ότι δεν βρήκε ούτε μια αριστερά με πρόγραμμα που να μπορέσει να πατήσει απάνω της, ούτε μία αριστερά της πολιτικής σύγκρουσης που έστω ακόμη και σήμερα, να αποχωρούσε από την βουλή για να μην νομιμοποιεί  με την παρουσία της την  κυβέρνηση των ξένων τραπεζιτών.

Ο ελληνικός λαός είναι πολιτικά σχεδόν μόνος του, απέναντι στο κόμμα του ευρώ, που κυβερνάει την χώρα. Όταν σηκώνεται, με κορυφαίο παράδειγμα τις εκδηλώσεις για την 28^η Οκτωβρίου, τον απειλούν  ότι αν συγκρουστεί με το ευρωπαϊκό κέντρο, αν  η χώρα εγκαταλείψει την ζώνη του ευρώ, θα οδηγηθεί στην λίθινη εποχή. Δεν θα υπάρχει γάλα για τα παιδιά, ισχυρίζεται ο Καρατζαφέρης, θα πεινάσετε η    UBS, υπερπληθωρισμό, η σίτιμπανκ, για μαύρη αγορά μιλάει ο άλλοτε λογογράφος του ΓΑΠ.  Η έξοδος θα είναι καταστροφική συμπληρώνουν ο Τσίπρας με τον Κουβέλη. Είναι ψεύτικο το δίλημμα για το ΚΚΕ.

 

Όμως εμφανίζεται ένα μεγάλο ποσοστό στις δημοσκοπήσεις που περισσότερο από λαϊκό ένστικτο, είναι εναντίον του ευρώ.

Εδώ ακριβώς είναι το κομβικό σημείο. Η συγκρότηση ενός πολιτικού ρεύματος που θα σπάσει, την κυρίαρχη ιδεολογία, πάνω στο ταμπού του ευρώ. Μόλις ο ελληνικός λαός, αρχίζει να συνειδητοποιεί ότι ο μεγάλος κατακλυσμός που θα συνοδέψει την έξοδο από το ευρώ, δεν πατάει σε λογικά σχήματα, ότι δεν θα είναι παρά μια καλοκαιρινή μπόρα,  τότε ακριβώς μπορεί να κάνει το μεγάλο βήμα.

 

 Είναι σωστό αυτό που υποστηρίζεται, ότι η αθέτηση πληρωμών οδηγεί με μεγάλη βεβαιότητα στην αποχώρηση από την ευρωζώνη. Είναι γι αυτό,  που για να υπάρξει ένα πλειοψηφικό πολιτικό ρεύμα, που να απαιτήσει την λευτεριά  από τα δεσμά της τρόικας,  μέσω της μοναδικής οδού, που είναι η αθέτηση πληρωμών έναντι των πιστωτών της χώρας, συνδυάζεται, να μην μπω ταυτίζεται  με ένα πολιτικό ρεύμα ενάντια στο ευρώ.

Τα κεντρικά  προγραμματικά σημεία  λοιπόν ενός Λαϊκού Μετώπου,  είναι και πρέπει να είναι συγκεκριμένα: Αθέτηση πληρωμών, αριστερή έξοδος από την ευρωζώνη,  παραγωγική αναγέννηση, δημοκρατία, κοινωνικό κράτος, εθνικοποιήσεις, έλεγχος της  οικονομίας, φραγμοί στην κυκλοφορία των κεφαλαίων  

 

Θα μου πείτε που είναι ο σοσιαλισμός σε αυτά τα σημεία; Πουθενά αλλά εν δυνάμει παντού. Αυτά τα σημεία έχουν τα χαρακτηριστικά ενός άμεσου και ρεαλιστικού σχεδίου εξόδου από την κρίση, απαντούν στην αγωνία του απλού ανθρώπου πολύ συγκεκριμένα για το πώς μπορούμε να διαλέξουμε έναν εναλλακτικό δρόμο αύριο το πρωί. Μπορούν να φουντώσουν το λαϊκό κίνημα, οδηγούν σίγουρα σε μια ρωγμή στην παγκοσμιοποίηση μέσω της διάρρηξης της ευρωζώνης στον πιο αδύναμο κρίκο της, δύνανται να οδηγήσουν σε ένα νέο παράδειγμα στη Μεσόγειο, σε ένα γεωγραφικό χώρο ελευθερίας.

 

Δεν είναι σωστό να το βαφτίσουμε αντικαπιταλιστικό μέτωπο, γιατί όντως δεν είναι αυτή  την στιγμή τέτοια η λαϊκή αγωνία.  Όμως η κίνηση των ανθρώπων, στο βαθμό που η ριζοσπαστική αριστερά παραμείνει στο κέντρο αυτής της κίνησης, οι νίκες του και τα αποτελέσματα του, μπορούν να ανοίξουν και την αντικαπιταλιστική διαδρομή. Μια τέτοια στιγμή ήταν οι πλατείες. Αν επιτευχθεί μία μεγάλη ανατροπή που θα οδηγήσει σε μια ανάταση τις εργαζόμενες τάξεις, είναι εφικτό είτε παράλληλα, είτε αμέσως μετά, να διαμορφωθούν όροι σοσιαλιστικού μετασχηματισμού. Κανείς δεν τους εξασφαλίζει, αλλά δεν υπάρχει και άλλος δρόμος για να πάρουμε, ο οποίος να δίνει στην ριζοσπαστική αριστερά και πρωταγωνιστικό ρόλο. Είναι σαφές ότι ο ελληνικός αστισμός και ιδιαίτερα το σύνολο του πολιτικού του προσωπικού, δεν επιθυμεί να βρεθεί χωρίς τις πλάτες της Ε.Ε., πρόσωπο με πρόσωπο με τις δυνάμεις της εργασίας. Αυτό εντείνει το πολιτικό κενό.

 

Σε όλα τα παραπάνω υπάρχει ένα πρώτο πρόβλημα:  Μιλάμε για ένα μεγάλο Λαϊκό Πολιτικό Μέτωπο. Θεωρητικά έτσι είναι. Όμως στην πράξη σε αυτή την κατεύθυνση είμαστε συγκεκριμένες δυνάμεις. Άρα αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, εμείς, είμαστε υποχρεωμένοι να διαμορφώσουμε ένα πολιτικό ρεύμα, που με την σειρά του  να πυροδοτήσει την ελληνική κοινωνία ώστε να διαμορφωθεί ένα μεγάλο Λαϊκό μέτωπο. Μόνα αν εμείς, συγκροτήσουμε ένα ισχυρό πολιτικό ρεύμα, θα λυγίσει και το ΚΚΕ.

 

Υπάρχει ένα δεύτερο πρόβλημα: Η νέα κατάσταση έβαλε νέα σημαντικά ερωτήματα, με ένα κύριο άξονα, τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας, ένα άλλο κύριο άξονα, του ποιος θα ηγηθεί της δυσαρέσκειας. Αυτό θα έπρεπε να διαμορφώσει έναν νέο πολιτικό χάρτη στην αριστερά, και όχι μόνο. Είναι αδύνατον σήμερα αντι-Ε.Ε, αντιλήψεις, να εκφραστούν μαζί με   αντιλήψεις που δεν επιθυμούν να θέσουν σε αμφισβήτηση την ευρωπαϊκή τροχιά της χώρας. Από την άλλη, η πολιτική δεν μπορεί να εξαγγέλλεται με τους ιδίους όρους της τελευταίας  δεκαετίας, όταν η πλατιά δυσαρέσκεια ζητάει πολιτική έκφραση. Ο εξωτερικός παρατηρητής βλέπει σήμερα μια αριστερά μη εξαιρουμένων υμών, να πολιτεύεται με τους ιδίους παραδοσιακούς της τρόπους λες και δεν έχει αλλάξει τίποτα. Δεν μπορεί η ζωή στο Τσερνομπίλ να συνεχίζεται κανονικά, όπως και πριν το ατύχημα. Η στιγμή είναι ιστορική, είναι ανάλογη του 1944.    Όμως, ο νέος χάρτης δεν ζωγραφίζεται.

 

Τρίτο πρόβλημα είναι οι εκλογές, οι οποίες είναι κοντά, μακριά, δεν έχει σημασία. Δεν μπορεί και σε αυτό το επίπεδο το κόμμα του ευρώ, να παίξει μόνο του, χωρίς έναν ισχυρό αντίπαλο.

 

Τέταρτο πρόβλημα είναι ότι η προγραμματική συγκρότηση  για την επόμενη μέρα, μιας Ελλάδας εκτός ευρώ ή και Ε.Ε., για την παραγωγική της αναγέννηση, χρειάζεται την συνάντηση ενός μεγάλου δυναμικού, από οικονομολόγους, μηχανικούς, γεωπόνους. Δεν φτάνει μόνο να ενωθούν  δυνάμεις, αλλά να γίνουν και κοινωνικό ρεύμα.    

         

Τέλος, αν μου μένει χρόνος θέλω να πω κάτι για τον χρόνο. Έχω την αίσθηση ότι  κυλάει εναντίον μας. Μπορεί η κρίση να βαθαίνει, αλλά δημιουργούνται και κάποιοι κερδισμένοι, η που αισθάνονται κερδισμένοι, που μπορούν να γίνουν η κοινωνική βάση της νέας κατάστασης. Π.χ., Αν οι απολύσεις στο δημόσιο, ή και αλλού να γίνουν με έναν πελατειακό τρόπο, τότε οι παραμένοντες μπορεί να αισθανθούν ασφαλείς και προνομιούχοι. Από την άλλη ένα κομμάτι θα μεταναστεύσει, ένα άλλο μπορεί να συνηθίσει στην φτώχεια και στην αθλιότητα, κάτι τέτοιο δεν συνέβηκε και στις ανατολικές χώρες; Μπορεί η αποσύνθεση του κοινωνικού ιστού να οδηγήσει σε δημιουργίες συμμοριών οι οποίες με την σειρά τους να εγείρουν συντηρητικά ανακλαστικά. Τέλος μπορεί σήμερα η ελληνική ακροδεξιά τύπου Καρατζαφέρη, για καλή μας τύχη, να αποδεικνύεται συστημική, αλλά κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει τι θα ξημερώσει στην πολιτική ζωή, μέσα στην απόλυτη ρευστότητα. Δεν έχουμε λοιπόν την πολυτέλεια ούτε της καθυστέρησης ούτε της αναμονής.

 

Μερικοί λένε ότι με αυτά που λέτε, θα κάνετε την Ελλάδα Κούβα. Σίγουρα αν δεν αντιδράσουμε  θα γίνουμε Κούβα, αλλά όχι  Κούβα του Φιντέλ αλλά αποικία, όπως  του Μπατίστα.       

              

 

 *Tοποθέτηση στα Χανιά, στα πλαίσια εκδήλωσης της πρωτοβουλίας ενάντια στο ευρώ και στην Ε.Ε.

aristeroblog