ΕΘΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ-ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ – ΑΝ ΟΧΙ ΤΩΡΑ ΠΟΤΕ;

Της ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΣΟΥΛΤΑΝΙΔΟΥ*
iskra.gr
Πακτωλός χρημάτων έχει χυθεί το τελευταίο διάστημα από τους «κρουνούς» της ΕΚΤ και των κρατικών προϋπολογισμών για τη διάσωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Ο καπιταλισμός, μέσα στην κρίση του, προσπαθεί με νύχια και με δόντια, ισοπεδώνοντας τους λαούς, να διασώσει το βασικό πυλώνα του, τις τράπεζες.

Είναι γνωστό ότι, ειδικά την τελευταία δεκαπενταετία, ο χρηματοπιστωτικός τομέας στη χώρα μας έζησε την εποχή του Μίδα.

Ποιος δε θυμάται τα δισεκατομμύρια των κερδών που κατέγραφαν σε κάθε ισολογισμό οι τράπεζες και τις επεκτάσεις τους κυρίως στα Βαλκάνια;

Ποιος δε θυμάται τις εκθέσεις της Τράπεζας της Ελλάδος, όπου με επιμονή έθετε το ζήτημα ότι οι έλληνες δεν έχουν ακόμη κάνει χρήση των καταναλωτικών δανείων στο βαθμό που γίνεται στο εξωτερικό, προτρέποντας τις τράπεζες να δίνουν κι άλλα δάνεια;

Ποιος δε θυμάται την «απελευθέρωση» των δανείων προς τα νοικοκυριά (μέχρι και δάνεια διακοπών, σπουδών, αγοράς μετοχών για τζόγο στο χρηματιστήριο κτλ.) αλλά και προς τις μικρές επιχειρήσεις, χωρίς τις στοιχειώδεις εξασφαλίσεις, με κράχτη τις πολυδάπανες διαφημίσεις των «νέων τραπεζικών προϊόντων»;

Ποιος δε θυμάται τα τοκογλυφικά επιτόκια τα οποία ίσχυαν για τα καταναλωτικά δάνεια, τις πιστωτικές κάρτες, ακόμη και τα στεγαστικά δάνεια, και τα περίπου μηδενικά επιτόκια που έδιναν για τις καταθέσεις, εξαιτίας των οποίων αισχροκέρδησαν όλα αυτά τα χρόνια οι τράπεζες στη χώρα μας;

Όλη αυτή η φούσκα του υπερδανεισμού των λαϊκών στρωμάτων, των αυτοαπασχολούμενων και των μικρών επιχειρήσεων, που ήταν απαραίτητη για τη διόγκωση της κατανάλωσης και την υπερσυσσώρευση των κερδών του κεφαλαίου, τώρα, στη φάση της κρίσης του συστήματος, έσκασε με πάταγο και ψάχνουν τρόπους για να μαζέψουν τις ανεξέλεγκτες συνέπειές της.

Γιατί αυτή τη στιγμή και οι ελληνικές τράπεζες αντιμετωπίζουν όντως πρόβλημα, αφού έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους τα «μολυσμένα» ομόλογα του δημοσίου, πολλές επισφαλείς απαιτήσεις λόγω των υπέρογκων δανείων και του επισφαλούς τρόπου χρηματοδότησης, έλλειψη ρευστότητας επειδή αποσύρονται οι καταθέσεις (μείωση κατά 33,2 δις ευρώ από την αρχή του 2011), τις οποίες οι μεν κεφαλαιούχοι τις μεταφέρουν σε πιο ασφαλείς και πιο επικερδείς τοποθετήσεις, τα δε χειμαζόμενα στρώματα αποσύρουν τα μικροποσά που είχαν προκειμένου να επιβιώσουν κ.ά.

Ωστόσο, για μια ακόμη φορά, θύμα στο βωμό της επιβίωσης του χρηματοπιστωτικού τομέα επιδιώκεται να είναι τα λεγόμενα νοικοκυριά, οι αυτοαπασχολούμενοι, οι μικροεπιχειρηματίες.

Έτσι, οι ελληνικές τράπεζες έχουν ενισχυθεί από την ΕΚΤ με δάνεια που ανέρχονταν τον Οκτώβρη του 2011 στο ύψος των 74,34 δις ευρώ, με επιτόκιο 1%-1,5% και ενέχυρο ομόλογα του ελληνικού δημοσίου. Με τα δάνεια αυτά δάνειζαν το ελληνικό δημόσιο με 5% επιτόκιο!! Επίσης, έχουν ενισχυθεί από το ελληνικό δημόσιο με 100 δις ευρώ με τη μορφή των εγγυήσεων και 5 δις ευρώ σε μετρητά. Παράλληλα, συνεχίστηκε ο δανεισμός τους μέσω του Μηχανισμού Έκτακτης Ρευστότητας της ΤτΕ, ο οποίος τον Οκτώβριο 2011 ανέρχονταν στα 36,3 περίπου δις ευρώ. Σαν να μην έφτανε η βροχή αυτή χρημάτων, με πρόσφατη απόφασή της, η ΕΚΤ θα δανείσει το σύνολο σχεδόν των ευρωπαϊκών τραπεζών που αντιμετωπίζουν προβλήματα (και των ελληνικών μεταξύ αυτών) με τριετή (!) δάνεια συνολικού ποσού 489 δις ευρώ, με 1% επιτόκιο!

Την ίδια ώρα ετοιμάζεται και νέα μείωση της φορολογίας των μεγάλων επιχειρήσεων στο 15% (δεν αναφερόμαστε βέβαια στις δυνατότητες αφορολόγητων αποθεματικών κτλ.).
 

Είναι φανερό, ότι όλα αυτά τα υπέρογκα ποσά που τόσο αφειδώς παρέχονται στις τράπεζες για τη διάσωσή τους, χωρίς να πληρώσουν ούτε ένα ευρώ οι μεγαλομέτοχοί τους από τα υπερκέρδη που συσσώρευσαν μέχρι σήμερα, θα εξασφαλιστούν από τα γνωστά «υποζύγια», μέσω της μείωσης των μισθών και των συντάξεων έως 40%, μέσω των απολύσεων, των εφεδρειών, της καταρράκωσης του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, της αύξησης των φόρων, των χαρατσιών κτλ....

Την ίδια ώρα που οι τράπεζες ενισχύονται σε βάρος των πλατιών λαϊκών στρωμάτων, έχουν κλείσει τις στρόφιγγες προς τις επιχειρήσεις (με αποτέλεσμα λόγω της κρίσης αλλά και της οικονομικής ασφυξίας χιλιάδες μικρές κυρίως επιχειρήσεις και επαγγελματίες να οδηγούνται στην πτώχευση), και έχουν σχεδόν μηδενίσει την παροχή ακόμη και στεγαστικών δανείων.

Παράλληλα, επιχειρούν να συμμαζέψουν το χαρτοφυλάκιό τους με «ρυθμίσεις», όσο πιο επωφελείς γίνεται για τις ίδιες, στα καταναλωτικά δάνεια και στις πιστωτικές κάρτες που είναι σε καθυστέρηση. Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά. Στη στεγαστική πίστη τον Ιούνιο του 2011 το ποσοστό των δανείων σε καθυστέρηση διαμορφώθηκε στο 11,9%, ενώ στην επιχειρηματική πίστη διαμορφώθηκε σε 11,2% . Στην καταναλωτική πίστη το ποσοστό έφθασε στο 24% τον Ιούνιο του 2011, με ορισμένες τράπεζες σήμερα να έχουν ποσοστό δανείων σε καθυστέρηση στην καταναλωτική πίστη που αγγίζει και το 30%. Να σημειώσουμε ότι, σύμφωνα με δημοσιεύματα, πάνω από 40.000 οικογένειες έχουν κηρύξει πτώχευση λόγω αδυναμίας πληρωμής των χρεών τους. Απ΄αυτούς, το 80% είναι συνταξιούχοι του ΙΚΑ, του Δημοσίου και άλλων ταμείων, καθώς και υπάλληλοι του Δημοσίου, οι οποίοι αδυνατούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους εξαιτίας της μεγάλης περικοπής των μισθών και συντάξεων.

Οι μορφές των ρυθμίσεων στις οποίες προβαίνουν οι τράπεζες, δεν ακολουθούν φυσικά τις προτάσεις διαφόρων καταναλωτικών οργανώσεων (ΕΚΠΟΙΖΩ, ΚΕΠΚΑ κ.ά.) -όπου προστρέχουν οι δανειολήπτες- οι οποίες προτείνουν «κούρεμα» ενός σημαντικού τμήματος των δανείων, και επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής του εναπομείναντος ποσού με τέτοιο επιτόκιο που να μην επιβαρυνθεί με επιπλέον τόκους ο δανειζόμενος. Αντίθετα, οι τράπεζες επιδιώκουν να «συμμαζέψουν» τα δάνεια σε ένα, να επιμηκύνουν το χρόνο εξόφλησης με επιτόκιο ελάχιστα χαμηλότερο του καταναλωτικού, αλλά βάζοντας υποθήκη σε ακίνητο του δανειζόμενου. Έτσι, στοιχεία από τις τράπεζες ανεβάζουν το ποσοστό των καταναλωτικών δανείων που έχει μετατραπεί σε ενυπόθηκο από το 30% έως και το 50% του χαρτοφυλακίου των δανείων καταναλωτικής πίστης, ανάλογα με την τράπεζα και την πολιτική που εφαρμόζει στις ρυθμίσεις.

Ταυτόχρονα, με πρόσχημα τη μείωση του λειτουργικού κόστους προκειμένου να βγουν από τη δυσχερή θέση, περνούν σε μια μεγάλη επίθεση σε βάρος των τραπεζοϋπαλλήλων (Εμπορική, Τρ. Πειραιώς, Εθνική, Αγροτική κτλ.) επιδιώκοντας να «ξηλώσουν» όλο το εργασιακό καθεστώς, απαιτώντας να αποδεχτούν μειώσεις των μισθών, ακόμη και τετραήμερη απασχόληση!! «Ξεχνώντας» πως ακόμη χρωστάνε δις ευρώ από τις εξαιρετικά χαριστικές ρυθμίσεις που τους έγιναν σε σχέση με το ασφαλιστικό των τραπεζοϋπαλλήλων και την ένταξή τους στο ΙΚΑ.

Προκύπτει λοιπόν ένα τεράστιο ζήτημα:

• απ΄τη μια οι τράπεζες απομυζούν τεράστια ποσά (μέσω ΕΚΤ, TτΕ και άλλων θεσμών) για την ενίσχυσή τους, σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων, με αβέβαια μέχρις στιγμής αποτελέσματα, όπως προκύπτει από τις συνεχείς «τονωτικές ενέσεις» που συχνά-πυκνά τους παρέχει το σύστημα.

• απ΄την άλλη έχουν περιορίσει δραστικά τις δανειοδοτήσεις, προκαλώντας οικονομική ασφυξία στις επιχειρήσεις και στους δανειολήπτες, ενώ ταυτόχρονα πιέζουν τους εργαζόμενους σ΄αυτές για περισσότερες περικοπές στους μισθούς, περιστολή δικαιωμάτων, κατάρρευση του συστήματος ασφάλισης κτλ.

Κι εδώ προβάλλει το βασικό ερώτημα: θα συνεχίσουμε ως πολίτες να ανεχόμαστε την προκλητική προσπάθεια διάσωσης των τραπεζών σε βάρος του δικαιώματός μας να ζούμε μια αξιοβίωτη ζωή, ή θα περάσουμε στην αντεπίθεση λέγοντας ότι ήδη μέχρι στιγμής, αν πάρουμε μάλιστα υπόψη τη χρηματιστηριακή σημερινή αξία των τραπεζών, τις έχουμε αγοράσει αρκετές φορές μέχρι σήμερα, και άρα πρέπει να μπει επί τάπητος το ζήτημα της εθνικοποίησης-κοινωνικοποίησης των τραπεζών στη λογική μιας άλλης λειτουργίας της οικονομίας σε όφελος της κοινωνίας;

Θα αναδείξουμε το γεγονός -και τα στοιχεία είναι τρανταχτά- των δισεκατομμυρίων κερδών που καρπώθηκαν οι τραπεζίτες όλα τα περασμένα χρόνια, του συνεχούς δανεισμού τους από τους κρατικούς προϋπολογισμούς, πολλαπλάσιου της χρηματιστηριακής τους αξίας, των σκανδάλων που επί χρόνια κυοφορούνται στον πυρήνα αυτόν της οικονομίας της χώρας (πρόσφατο της Proton Bank) και θα τα συνδυάσουμε με την πρόταση για εθνικοποίηση-κοινωνικοποίηση χρηματοπιστωτικού συστήματος, που θα υπακούει σε μια άλλη λειτουργία, σε όφελος των κοινωνικών αναγκών, το οποίο δεν θα πρέπει να έχει κατ΄ανάγκη κέρδη, και μάλιστα υπέρογκα, θα εφαρμόζει φιλολαϊκή επιτοκιακή πολιτική, θα χρηματοδοτεί με ειδικούς όρους επιλεγμένους κλάδους της οικονομίας στη βάση ενός συνολικού αναπτυξιακού σχεδίου, θα πριμοδοτεί τα στεγαστικά δάνεια κτλ., θα εξασφαλίζει δημοκρατικό εργασιακό καθεστώς, και κυρίως θα υπόκειται στον κοινωνικό έλεγχο;

Βέβαια, η εθνικοποίηση-κοινωνικοποίηση των τραπεζών, είναι μια πρόταση-διεκδίκηση, που για να λειτουργήσει αποτελεσματικά πρέπει να ενταχθεί σε μια συνολική πρόταση ανατροπής της εφαρμοζόμενης πολιτικής, που θα έχει ως αφετηρία την παύση πληρωμών επί του δημοσίου χρέους, τη διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους, την έξοδο από το ευρώ και την ευρωζώνη, την επαναφορά στο δημόσιο των ΔΕΚΟ στρατηγικής σημασίας κτλ.

Νομίζω πως σήμερα είναι η κατάλληλη ώρα γι αυτήν την αντεπίθεση, αλλιώς οι εργαζόμενοι στις τράπεζες συνεχώς θα αμύνονται για την υπεράσπιση του μισθού και των δικαιωμάτων τους με αμφίβολα αποτελέσματα, οι δανειολήπτες θα πηγαίνουν στα δικαστήρια με επίσης αμφίβολα αποτελέσματα, και οι τράπεζες θα διασωθούν μέσα από το δημόσιο κορβανά με προκλητικές ρυθμίσεις, και θα επανέλθουν κραταιές, έτοιμες για νέο γύρο αφαίμαξης των λαϊκών εισοδημάτων.

Υ.Γ. Παράλληλα θα πρέπει άμεσα και με έμφαση να τεθεί προς διεκδίκηση το ζήτημα της αναδιαπραγμάτευσης των χρεών προς τις τράπεζες των ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων, στην κατεύθυνση του «κουρέματος» ενός τμήματος των δανείων και επιμήκυνσης του υπολοίπου, χωρίς επιβάρυνση με επιπλέον τόκους.