«Πρωτοβουλίες, κινήματα, μέτωπα: τρόποι αντίστασης του λαού»

του Λεωνίδα Χ. Αποσκίτη*

Η παγκόσμια αφύπνιση που είχε προβλέψει και φοβόταν ο Zbigniew Brzezinski, ένας από τους πρωτοκλασσάτους σχεδιαστές της παγκοσμιοποίησης, φαίνεται ότι έχει ξεκινήσει. Μια εξέγερση-ντόμινο απλώνεται σε ολόκληρη την Μέση Ανατολή και την Βόρειο Αφρική ενώ ο κοινωνικός αναβρασμός, τα συλλαλητήρια και οι απεργίες σε πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης απειλούν να ανατρέψουν την υπάρχουσα διεθνή τάξη.

Μια νέα γενιά ακτιβιστικών κινημάτων αναδύεται με καινούργιες μορφές αυτο-οργάνωσης, κάνοντας να τρίζουν τα θεμέλια των κατά τόπους νεοταξικών εξουσιών, κοινοβουλευτικών και μη, και, ξαφνικά, εμφανίζονται επαναστάσεις από το πουθενά.

Στην Ελλάδα, όπου βρισκόμαστε υπό κατοχή και χρεωκοπία σε όλα τα επίπεδα –οικονομική, πολιτική, πολιτισμική- το άμεσο ερώτημα που χρειάζεται να απαντηθεί είναι: Τι κάνουμε; Ποιοι είναι οι τρόποι για να αντισταθεί ο λαός;

Σήμερα, το εύρος των απειλών που αντιμετωπίζουμε και η καθολική παρακμή, μας φέρνει σε χειρότερη μοίρα από κάθε άλλη φορά που βρεθήκαμε σε ανάλογη θέση.

Το 1821 υπήρχε ορμή και πίστη στο «πνεύμα του λαού» (Volksgeist κατά Χέγκελ), μεγάλη ζωτική ενέργεια για ελευθερία, ισχυρές πληθυσμιακές εφεδρείες και διαδεδομένο φιλελληνικό κίνημα στο εξωτερικό.

Την δεκαετία 1912-1922 ήταν η δυναμική της ανερχόμενης αστικής τάξης, η όρεξη για ανάπτυξη και οι ευνοϊκές συμμαχίες. Το 1940 είχαμε μια ηγεσία που επέλεξε να αντισταθεί, δυνατούς συμμάχους και ηθικό υψηλό. Στην συνέχεια υπήρξαν οι κατάλληλες πολιτικές δυνάμεις που διατήρησαν αυτό το ηθικό και το μεταλαμπάδευσαν στον αγώνα της εθνικής αντίστασης.

Μετά τον εμφύλιο, παρ’ όλο ότι ο λαός βγήκε τσακισμένος και απογοητευμένος, μπόρεσε να κρατηθεί όρθιος μέσα από ένα υψηλό πολιτιστικό κίνημα την δεκαετία του 1960, τα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη, τους μεγάλους ποιητές μας και έναν ζωντανό αξιακό κώδικα που απέτρεπε τον συμβιβασμό.

Στην χούντα, και στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης, μάς κράτησε όρθιους ένα ενωτικό πανδημοκρατικό ρεύμα και μια βεβαιότητα για καλύτερες μέρες μέσα σ’ ένα κλίμα γενικευμένης αμφισβήτησης που «τσάκιζε κόκκαλα».

Σήμερα, τι; Μετά από τριάντα χρόνια «δύσης», καμμία από τις παραπάνω προϋποθέσεις δεν υπάρχει σήμερα. Το κατ’ επίφασιν δημοκρατικό κοινοβουλευτικό σύστημα, κυρίως ο δικομματισμός, έχει καταρρεύσει και οι εκπρόσωποί του λειτουργούν ως άβουλοι εντεταλμένοι των Βρυξελλών και της Νέας Τάξης, ή, το χειρότερο, ως θρασείς δοσίλογοι του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και των χρηματοπιστωτικών αρπακτικών. Κανένας θεσμός δεν λειτουργεί σωστά και προς όφελος του λαού. Όλες οι εξουσίες είναι σε σύγχυση και απαξίωση. Και οι τέσσερις: η πολιτική, η στρατιωτική, η θρησκευτική και η πνευματική.

Όλες οι αξίες έχουν λοιδορηθεί: εθνικές, θρησκευτικές, παραδοσιακές, προοδευτικές και σοσιαλιστικές. Το μόνο που προβάλλεται για χρόνια από την καθεστωτική προπαγάνδα είναι η λεγόμενη παγκοσμιοποίηση, η απελευθέρωση των αγορών, ο «πολύ-πολιτισμός», η ιδιώτευση, το κυνήγι της ατομικής καρριέρας.

Η τέχνη και ο πολιτισμός έχουν ελεγχθεί πλήρως από την άρχουσα ελίτ μέσα από την «πολιτική ορθότητα», το φθηνό λάϊφ-στάϊλ, τα καθεστωτικά μέσα ενημέρωσης, τα «πακέττα» των επιχορηγήσεων και δεν αποτελούν πλέον έπαλξη του αγώνα για ελευθερία και δικαιοσύνη.

Οι ιστορικές μας εφεδρείες σίγουρα δεν είναι σαν άλλοτε αφού ο υπαρκτός Ελληνισμός έχει συρρικνωθεί πλέον μέσα σ’ αυτό το ναυαγισμένο έθνος-κράτος και οι τωρινές κοινότητες εκτός συνόρων είναι άμεσα εξαρτημένες από το διεφθαρμένο εθνικό κέντρο.

Όσο για φίλους και συμμάχους…, αυτοί είναι που σήμερα πρωτοστατούν στην χρεωκοπία μας, στον κατεξευτελισμό μας, κερδοσκοπούν εις βάρος μας και μας σπρώχνουν στον νεο-οθωμανισμό.

Αυτός ο περίγυρος προσφέρει μηδαμινές ελπίδες για «από τα πάνω» συστημικές αλλαγές στο άμεσο μέλλον που είναι απαραίτητες για να σωθεί ο ελληνικός λαός και ν’ αναγεννηθεί η χώρα.

Η μόνη ελπίδα για οργανωμένη αντίσταση, κοινωνική και εθνική απελευθέρωση είναι η οργάνωση λαϊκών κινημάτων και πρωτοβουλιών από τα κάτω , όπως η Κίνηση Ανεξάρτητων Πολιτών –και οι «Σπίθες»-, με προοπτική να ομονοήσουν και να ενωθούν σ’ ένα πανεθνικό μέτωπο.

Καταλαβαίνουμε όλοι τι θα σήμαινε συνένωση όλου του μαχόμενου εθνικού μας δυναμικού και τι πολλαπλασιασμό δυνάμεων θα έχουμε αν συμβεί αυτό. Μας το βεβαιώνει αυτό η «Πολιτεία» του Αριστοτέλους: «Τους γαρ πολλούς ενδέχεται συνελθόντας είναι βελτίους εκείνων (των λίγων), ουχ ως έκαστον, αλλ’ ως σύμπαντας» (Πολ. Γ’ 1-5). [Είναι ενδεχόμενο, οι πολλοί, οι πολίτες, συγκεντρωμένοι σε Συνέλευση, να είναι καλύτεροι στις κρίσεις-αποφάσεις τους από τους λίγους].

Όλοι οι μελετητές του ελληνικού λαού και της ελληνικής ιστορίας αποφαίνονται ότι ο Έλληνας ως άτομο μόνο μέσα στο σώμα της πόλεως αποβαίνει μοναδικό, ανεπανάληπτο και αξιοποιείται στον υπέρτατο βαθμό. Από τον Περικλή γνωρίζουμε ότι οι Αθηναίοι της Κλασσικής Εποχής προτιμούσαν την ευημερία της πόλεως παρά την ατομική. Στην αντίθετη περίπτωση, έχουμε αυτό που ονομάζει ο Πλάτων «δεσποτεία δούλων». Είναι όλοι δούλοι και ο «δουλότερος» είναι ο τύραννος.

Το 2011 θα είναι μια ιδιαίτερα ζοφερή χρονιά και θα βιώσουμε πιο έντονα ακόμα την αίσθηση ότι σαν έθνος και κοινωνία οδηγούμαστε σε «αργό θάνατο» από ένα κράτος-οπερέττα. Η συντριβή των κοινωνικών δομών μπορεί να έλθει πολύ πιο γρήγορα απ’ ό,τι περιμένουμε και το ορατό κοινωνικό χάος, σαν συνέπεια, πρέπει οι πολίτες να το διαχειριστούν με μορφές αυτο-οργάνωσης και αυτοπροστασίας έτσι ώστε να μην επωφεληθούν ξανά οι ίδιες διεφθαρμένες κάστες που λεηλάτησαν την χώρα και μας έφεραν στην κατάρρευση.

Η αυτο-οργάνωση όλου του λαού είναι προϋπόθεση, βάση και αρχή για μια νέα κινηματική πολιτική με προοπτική ρήξης και επανάκτησης της πατρίδας. Αυτό δεν γίνεται με διαχωρισμούς, με δεξιά ή αριστερά μέτωπα. Στο ερώτημα «πού είναι η Αριστερά;», ο Ζοζέ Σαραμάγκου απάντησε «η Αριστερά δεν έχει την παραμικρή γαμημένη ιδέα σε ποιο κόσμο ζει». Όσο η σημερινή αριστερά συνεχίζει να παίζει τον ρόλο που της έχει διανεμηθεί μέσα στο σύστημα, να μη σκέπτεται, να δρα με δειλία, να μη διακινδυνεύει ένα βήμα παραπέρα και να μιλάει ακατάληπτα μόνο για «αριστερά μέτωπα», τότε αναπόφευκτα αυτός που πρέπει να οργανώσει ένα πανεθνικό μέτωπο σωτηρίας του λαού και αναγέννησης της χώρας είναι ο ίδιος ο λαός.

Απ’ την άλλη, ενδημεί ο κίνδυνος του συντηρητικού «εθνικισμού» που εξαντλείται στην λογική της εμφάνισης «σωτήρων» από τα πάνω και μέσα από αυτόν τον ίδιο κρατικό μηχανισμό που είναι υπεύθυνος για την χρεωκοπία. Η υπεράσπιση του έθνους-κράτους γίνεται σήμερα για να αμυνθούμε απέναντι στην ισοπέδωση της Νέας Τάξης, για να προστατευθεί ο λαός από τις κοινωνικές δομές και όχι για να σωθεί το σύστημα της νεοταξικής ολιγαρχίας μέσα από την ενίσχυση των μηχανισμών καταστολής, πράγμα που ούτως ή άλλως το ίδιο το σύστημα επιδιώκει. Είναι ενδεικτική η στρατιωτικοποίηση της κοινωνίας, η δημιουργία συνεχώς νέων σωμάτων ασφαλείας, η ένταση της επιτήρησης και του ελέγχου (κάρτα πολίτη, κάμερες κ.λπ.).

Οι εμπειρίες της Αργεντινής δείχνουν ότι μόνο οι μαζικές αντιστάσεις μπορούν να αποτρέψουν ή να μετριάσουν τις επιπτώσεις της επερχόμενης καταστροφής που στην περίπτωση της χώρας μας, λόγω της ανυπαρξίας ανάλογης παραγωγικής υποδομής αλλά και των ανοικτών εθνικών μετώπων, θα είναι σίγουρα χειρότερες.

Στην Αργεντινή, αμέσως μετά την εξέγερση του 2001, αναδείχθηκε ένα μεγάλο κοινωνικό κίνημα «λαϊκών συνελεύσεων» στις πόλεις. Τον Ιανουάριο του 2002 οργανώθηκε ένα συντονιστικό αυτών των συνελεύσεων, η λεγόμενη «διαγειτονική εθνική». Το αρχικό σύνθημα της εξέγερσης «Να φύγουν όλοι!» (Que Se Vayan Todos, QVST!) έγινε σύντομα «Να φύγουν όλοι, εδώ είμαστε εμείς!». Αυτή η διαφοροποίηση του νοήματος ήταν η αναβάθμιση που έφερε τις λαϊκές συνελεύσεις σε έναν κόσμο χωρίς πολιτικούς αλλά με δραστήρια άτομα, ενεργούς πολίτες. Η ρωγμή που άνοιξε στο σύστημα μετά την πρώτη φάση της αντικομματικής εκστρατείας του «QVST» επέτρεψε να διεισδύσουν οι συναντήσεις των αποφασισμένων να απελευθερωθούν αλλά και να αποφασίσουν μόνοι τους πώς θα γίνει αυτό.

Στην Αίγυπτο, την περασμένη εβδομάδα μια μικρή ομάδα ακτιβιστών και χρηστών του διαδικτύου συναντήθηκαν στο σπίτι ενός συνεργάτη του νομπελίστα Μοχάμεντ ελ Μπαραντέϊ, ένα σύμβολο για τον αιγυπτιακό λαό όπως σε εμάς ο Μίκης, και ξεκίνησαν αυτή την μοναδική παλλαϊκή εξέγερση. Έκπληκτοι οι ηγέτες των παλαιότερων κινημάτων ενώθηκαν κι αυτοί μαζί τους.

Αλλά και στην χώρα μας, τα κυβερνητικά ανδρείκελα του ΔΝΤ, που διαλύουν την ελληνική κοινωνία και σπέρνουν τον θάνατο στους μικρομεσαίους σύμφωνα με το πνεύμα του Μνημονίου, «έσπασαν τα μούτρα τους» στην Κερατέα. Είναι εκπληκτικό αυτό που συμβαίνει στον Δήμο Κερατέας όλο αυτόν τον καιρό. Η θηριωδία της κυβέρνησης και της αστυνομίας έχει μετατρέψει την περιοχή σε ένα αιματοβαμμένο πεδίο μάχης, επιχειρώντας να επιβάλει τις αποφάσεις των εργολάβων. Απέναντι σε αυτό τον μηχανισμό, που έχει κινητοποιηθεί για να γονατίσει τον πολίτη, ορθώνεται η τοπική κοινωνία που διαφωνεί και αγωνίζεται δυναμικά και με φαντασία.

Το πιο σημαντικό στον αγώνα της Κερατέας είναι ότι κατάφερε να συσπειρώσει τους πάντες εκφράζοντας την γενικευμένη κρυφή οργή της ελληνικής κοινωνίας για τα όσα της συμβαίνουν.

Διαδηλώσεις οργανώνονται με συμπαραστάτες από άλλα μέρη, εθελοντές έρχονται για να βοηθήσουν, οργανώσεις όπως ο Ερυθρός Σταυρός και γιατροί προσφέρονται να συνδράμουν τους τραυματίες, καλλιτέχνες οργανώνουν λαϊκές συναυλίες, άλλοι πολίτες αναλαμβάνουν την επιμελητεία και την υποστήριξη.

Ο Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικόλαος χαρακτηρίζει τον αγώνα ιερό. «Δεν είναι ότι θα σας φέρουν τα σκουπίδια, το χειρότερο είναι ότι σας φέρονται σαν σκουπίδια», τονίζει. Κατά δεκάδες έρχονται τα ψηφίσματα συμπαράστασης από οργανώσεις, κινήματα, συλλόγους απ’ όλη την Ελλάδα. Όλες αυτές τις ημέρες οι κάτοικοι της Κερατέας έδειξαν πώς μια τοπική κοινωνία μπορεί να μην υποκύψει στην άγρια ληστοκρατία, να αυτό-οργανωθεί και να ανακτήσει την αισιοδοξία της μέσα από συλλογικές μορφές αντίστασης διδάσκοντας τους τρόπους αυτούς και στην υπόλοιπη ελληνική κοινωνία που ψάχνει την ελπίδα.

Το σύστημα, μπροστά στην πολιτική απαξίωση που δέχεται, προετοιμάζεται για δριμεία καταστολή. Αυτό το σχέδιο είναι παγκόσμιο και ολοκληρωτικό. Αυτό που φοβάται το σύστημα τώρα είναι η έκρηξη της μεσαίας τάξης που έρχεται. Ο ίδιος ο Μπρεζίνσκι έχει ομολογήσει ότι το κομμάτι των «βολεμένων», που μέχρι τώρα παρακολουθούσαν τις εξελίξεις χωρίς να συμμετέχουν, θα πληγεί ανεπανόρθωτα.

Η πολιτική του Μνημονίου αλλοιώνει τα χαρακτηριστικά της ελληνικής μεσαίας τάξης. Η μεγάλη πλειοψηφία των μικρομεσαίων επαγγελματικών και κοινωνικών στρωμάτων οδηγείται στο περιθώριο.

Αυτή είναι η κρίσιμη κοινωνική ομάδα, το «νέο προλεταριάτο», κατά τον Μπρεζίνσκι, που μόλις κινητοποιηθεί θα κάνει την απόλυτη διαφορά σε σχέση με ο,τιδήποτε έχουμε δει μέχρι σήμερα. Οι αυριανές στρατιές ανέργων και οφειλετών, που δεν θα υπακούουν σε οργανωμένες συνδικαλιστικές ηγεσίες, είναι δυνητικά ανεξέλεγκτες. Είναι ενδεικτική η σύνθεση των μέχρι τώρα συλλαλητηρίων έξω από την Βουλή όπου άνθρωποι κάθε ηλικίας και κάθε κοινωνικής τάξης μοιράζονται το ίδιο μίσος για τους βουλευτές φωνάζοντας το γνωστό σύνθημα. Το ίδιο ισχύει και για τις περιπτώσεις όπου οι πολιτικοί καταδιώκονται και προπηλακίζονται από τους πολίτες.

Αυτή την στιγμή χρειάζεται να χτίσουμε συλλογικές αρνήσεις απέναντι στην ατομική φτώχεια, την ενοχοποίηση και την μοιρολατρία. Συλλογικές απαντήσεις στην κατασταλτική βία, κοινωνικές υποδομές (ιατρεία, σχολεία) και χώρους εργασίας βασισμένους στην εθελοντική δράση. Οι ανοικτές αυτο-οργανωμένες διαδικασίες δεν μπορεί παρά να χαρακτηρίζονται από την πολλαπλότητα και την ετερότητα των ταυτοτήτων όσων τις απαρτίζουν. Κανένας προκαταβολικός αποκλεισμός.

Χρειάζεται να σπάσουμε τον φόβο και την μιζέρια, να ανακαλύψουμε ξανά λέξεις όπως συντροφικότητα, συλλογικότητα, αλληλοβοήθεια, συμπατριωτισμός. Η αντίσταση αυτή την στιγμή έχει ξεκινήσει αλλά είναι «αγεωγράφητη». Γίνονται διάφορα αλλά δεν ξέρουμε τι γίνεται και δεν γίνονται συντονισμένα. Στην Αργεντινή η αντίσταση εκφράστηκε μέσα από ελεύθερες συναθροίσεις, συνελεύσεις γειτονιάς, λαϊκές συνελεύσεις, λαϊκά πανηγύρια, δημιουργία ανοικτών στεκιών, ρεφενέ καφενεία κ.λπ. Αλλά η Αργεντινή ήταν στο ΔΝΤ τουλάχιστον μια δεκαετία πριν την εξέγερση του 2001. Στην Αθήνα αυτά έχουν ήδη αρχίσει να γίνονται και να αυτο-οργανώνονται σε πολλούς χώρους και υπάρχει επίσης μια μεγάλη διαδικτυακή αντιμνημονιακή δραστηριότητα.

Το μεγάλο κίνημα της στάσης πληρωμών «Δεν Πληρώνω, Δεν Πληρώνω» είναι κοινωνική αναγκαιότητα. Σύντομα η άρνηση από τα διόδια θα περάσει στα μέσα μαζικής μεταφοράς και αργότερα στις τράπεζες και στις ΔΕΚΟ. Τότε θα χρειαστεί αναβαθμισμένο επίπεδο αυτο-οργάνωσης με κοινωνικές «ασπίδες προστασίας», διαρκή μπλόκα (όπως αυτά της Κερατέας), χτύπημα στις ιδιωτικές εισπρακτικές εταιρείες, ταμεία αλληλεγγύης, ανταλλακτικά παζάρια κ.λπ.

Ας το πάρουμε, λοιπόν, απόφαση, αν πιστεύουμε ότι έχουμε τις δυνάμεις ως έθνος και λαός ν’ αντισταθούμε. Όσοι έχουν παγιδεύσει την χώρα και θέλουν να μας αποτελειώσουν, ένα πράγμα φοβούνται, που θα τους ανατρέψει τα σχέδιά τους: να επανακτήσει ο ελληνικός λαός την πατρίδα του και να εφαρμόσει ξανά στον τόπο του την Νέμεση και την Σεισάχθεια!

*[Εισήγηση στην εκδήλωση του Hellenic Nexus, 21/1/2011].