cambridgez.exblog.jp
Πριν από λίγες εβδομάδες, σε ένα άρθρο μου προειδοποίησα τους επενδυτές να είναι σε επιφυλακή κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών τους διακοπών. Δυστυχώς είχα δίκιο. Οι αγορές ανάσαναν μόνο για λίγο μετά την επίτευξη συμφωνίας για την αύξηση του ορίου δανεισμού των ΗΠΑ. Λίγο αργότερα σήμανε ο συναγερμός για την ευρωζώνη. Ίσως να είναι η κατάρα του Αυγούστου. Όπως έγινε το 2007 και το 2008 (επίσης το 1997 και το 1998), έτσι και τώρα, η απουσία των μεγάλων ηγετών και ο χαμηλός όγκος συναλλαγών στις αγορές απειλούν με νέο κύμα αστάθειας.
Δεν είναι, όμως, μόνο η υψηλή θερμοκρασία του καλοκαιριού που επηρεάζει τις αγορές. Εξετάζοντας όσα συνέβησαν στη Νέα Υόρκη, ο τρόπος με τον οποίο η κατάσταση εξελίσσεται στην ευρωζώνη θυμίζει επικίνδυνα όσα εξελίχθηκαν κατά τη διάρκεια της χρηματοοικονομικής κρίσης στις ΗΠΑ, στα τέλη του 2008. Ορίστε ορισμένα κοινά σημεία:
* Όταν έγιναν εμφανή για πρώτη φορά τα προβλήματα στην Ελλάδα, πολλοί αξιωματούχοι -και κάποιοι επενδυτές-προσπάθησαν να υποβαθμίσουν τον κίνδυνο με το επιχείρημα ότι η Ελλάδα είναι πολύ μικρή για να επηρεάσει σημαντικά τις διεθνείς αγορές, καθώς το ύψος των κρατικών ομολόγων που βρίσκονται σε χέρια ξένων δεν υπερβαίνει τα 200 δισ. ευρώ. Παρομοίως, η Lehman Brothers και η Bear Stearns, με περιουσιακά στοιχεία ύψους 600 και 400 δισ. δολ. αντιστοίχως, είχαν θεωρηθεί μικρής σημασίας για τον ευρύτερο χρηματοοικονομικό κλάδο.
* Παρομοίως, όταν ξέσπασε η κρίση, οι αξιωματούχοι της ευρωζώνης αρχικά θεώρησαν ότι πρόκειται για πρόβλημα ρευστότητας, όχι φερεγγυότητας, και επέρριψαν τις ευθύνες στους κερδοσκόπους. Κατά συνέπεια, επανειλημμένως προσπάθησαν να λύσουν το πρόβλημα με πρόχειρες λύσεις, επιχειρώντας να ενώσουν τα σπασμένα κομμάτια με πλαστελίνη, και να αναβάλουν τη λήψη σκληρών αποφάσεων. Το ίδιο μοτίβο ακολούθησαν αρχικά και οι Αμερικανοί αξιωματούχοι, στα τέλη του 2007. Κάθε πρόχειρη λύση έδινε μικρές ανάσες στις αγορές, όμως οι επενδυτές περίμεναν ένα ευρύτερο πακέτο μέτρων.
* Οι ηγέτες της ευρωζώνης αναγκάστηκαν πλέον να κινηθούν σε νέα γραμμή και να παραδεχτούν κάτι που εδώ και καιρό απέφευγαν: ότι το ελληνικό χρέος πρέπει να αναδιαρθρωθεί και δεν θα στηρίζονται πάντα όλες οι χώρες. Από κάποια άποψη, αυτή η θέση είναι λογική. Αναγνωρίζεται επιτέλους η πραγματικότητα. Από μία άλλη άποψη, όμως, η κρίση βρίσκεται πλέον σε άλλο επίπεδο, όπως ακριβώς συνέβη και το 2008. Γιατί, τελικά, το μόνο που κατάφεραν οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης είναι να ωθήσουν τους επενδυτές σε ένα ψυχολογικό σημείο καμπής, όπου συνειδητοποιούν ότι οι μέχρι πρότινος ασφαλείς τοποθετήσεις ενέχουν πλέον ρίσκο. Τα σοκ για τους επενδυτές συνεχίζονται, όπως συνέβη όταν η κυβέρνηση των ΗΠΑ αποφάσισε να θέσει τη Fannie Mae και τη Freddie Mac υπό κρατική επιτήρηση το καλοκαίρι του 2008. Όλα τα δεδομένα πλέον ανατρέπονται. Οι επενδυτές δεν ξέρουν πια τι μπορούν να εμπιστευτούν.
* Το αποτέλεσμα είναι να μεταδίδεται η αίσθηση του φόβου. Οι παραδοσιακοί επενδυτές των ομολόγων της ευρωζώνης (όπως και οι επενδυτές που είχαν ομόλογα των Fannie και Freddie ή τίτλους ενυπόθηκων δανείων με αξιολόγηση τριπλού «Α» το 2008) έχουν ελάχιστη πείρα αποτίμησης πιστωτικού κινδύνου. Δύσκολα μπορούν να κρίνουν ποιες χώρες είναι ασφαλείς ή να αποτιμήσουν τον κίνδυνο. Ακόμη χειρότερο είναι το γεγονός ότι ελάχιστοι επενδυτές (και ακόμη λιγότεροι αξιωματούχοι) πραγματικά καταλαβαίνουν την πολυπλοκότητα του δικτύου των διασυνδέσεων ανάμεσα στις τράπεζες της ευρωζώνης. Το θέμα δεν αφορά μόνο στα δάνεια και στις τοποθετήσεις μεταξύ των τραπεζών της ευρωζώνης. Υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία πραγματικού χρόνου ως προς την έκθεση σε πιστωτικά παράγωγα. Το να κατανοήσει κανείς την πραγματική έκθεση μιας τράπεζας σε μία ολόκληρη χώρα είναι δύσκολο, καθώς οι τράπεζες αποτιμούν με τον ίδιο τρόπο τον επενδυτικό τους κίνδυνο εδώ και δεκαετίες.
* Καθώς ο κίνδυνος διαχέεται, επιστρέφει και ένα άλλο φάντασμα του 2008: η βραχυπρόθεσμη πίστωση. Όπως επισημαίνει και μία εξαιρετική έκθεση του Peterson Institute, η δομή του συστήματος της ευρωζώνης ενθάρρυνε τους χρηματοοικονομικούς της οργανισμούς να εξαρτηθούν σε μεγάλο βαθμό σε βραχυπρόθεσμη πίστωση. Οι 90 τράπεζες που καλύπτονται από τα stress tests της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής, επί παραδείγματι, πρέπει να αναχρηματοδοτήσουν χρέος 4,5 τρισ. ευρώ τα επόμενα δύο χρόνια, που αντιστοιχεί στο 45% του ΑΕΠ της ευρωζώνης. Μέχρι πρόσφατα, εύκολα μπορούσαν να μετακυλιστούν αυτά τα κεφάλαια, γατί όλοι εκτιμούσαν ότι δεν θα υπήρχε χρεοκοπία στην ευρωζώνη. Αυτή η εμπιστοσύνη, όμως, πλέον έχει ραγίσει. Κατά συνέπεια, εντείνεται ο κίνδυνος φυγής κεφαλαίων. Ο βραχυπρόθεσμος δανεισμός μπορεί να στερέψει, όπως έγινε για τα επενδυτικά οχήματα του δολαρίου το 2007 και για την Bear Stearns και τη Lehman Brothers το 2008. Πολλώ δε μάλλον όταν υπάρχουν και οι απρόβλεπτες κινήσεις των οίκων πιστοληπτικής αξιολόγησης, που εντείνουν περισσότερο τους φόβους των αγορών.
Ποιο θα είναι λοιπόν το αποτέλεσμα; Μία χρηματοοικονομική καταστροφή όπως συνέβη το 2008; Θα μεταδοθεί ο πανικός όταν οι επενδυτές θα σκοντάψουν σε κάποιους από αυτούς τους κινδύνους που μέχρι τώρα παράβλεπαν;Θυμηθείτε απλώς τι συνέβη όταν μετά την κατάρρευση της Lehman έγινε αντιληπτό ότι δεν ήταν ασφαλείς οι τοποθετήσεις των hedge funds στο Λονδίνο. Τα νομικά κείμενα των αδιαφανών χρηματοοικονομικών συμβολαίων μπορεί ορισμένες στιγμές να έχουν τεράστια σημασία με απρόβλεπτες συνέπειες.
Υπάρχει ο κίνδυνος λοιπόν το φετινό καλοκαίρι να μετατραπεί σε ταραχώδες φθινόπωρο; Θα οδηγηθούμε στη συνέχεια σε ένα χειμωνιάτικο πλήγμα για την πραγματική οικονομία; Αληθινά, ελπίζω πως όχι. Κανείς, όμως, δεν μπορεί να αρνηθεί ότι υπάρχουν πολλά déjà vu, για να χρησιμοποιήσω μία φράση από τη Γαλλία, του πυρήνα της ευρωζώνης. Οι θεοί της οικονομίας μπορεί αρχικά να γελάσουν. Στη συνέχεια, όμως, ίσως κλάψουν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια δημοσιεύονται με μια καθυστέρηση και αφού τα δει κάποιος από τη διαχείριση...και όχι για λογοκρισία αλλά έλεγχο για: μη αναφορά σε προσωπικά δεδομένα, τηλέφωνα, διευθύνσεις, προσβλητικά, υποτιμητικά και υβριστικά μηνύματα ή δεσμούς (Link) με σεξουαλικό περιεχόμενο.
Τα σχόλια, οι απόψεις των σχολιαστών δεν απηχούν κατ' ανάγκη τις απόψεις του ιστολογίου μας και δεν φέρουμε καμία ευθύνη γι’ αυτά.
Προειδοποίηση: Περιεχόμενο Αυστηρώς Ακατάλληλο για εκείνους που νομίζουν ότι θίγονται προσωπικά στην ανάρτηση κειμένου αντίθετο με την ιδεολογική τους ταυτότητα ή άποψη, σε αυτούς λέμε ότι ποτέ δεν τους υποχρεώσαμε να διαβάσουν το περιεχόμενο του ιστολογίου μας.