Παράξενες «παραινέσεις» προς τον Γιώργο Παπανδρέου

Του Σταύρου Χριστακόπουλου

Με τα περιθώρια να στενεύουν εν όψει των συνόδων κορυφής του Μαρτίου, καλπάζει η εκλογολογία. Η αλήθεια είναι ότι τροφοδοτείται κυρίως από εκτιμήσεις, υπονοούμενα και παραινέσεις στο εσωτερικό, που σχετίζονται όχι μόνο με τααδιέξοδα του «μνημονίου», αλλά και με τα φαινόμενα αστάθειας του κυβερνητικού σχήματος. Από χθες όμως στον κύκλο της εκλογολογίας μπήκαν και μεγάλα διεθνή ΜΜΕ!

Εντυπωσιακό είναι το παράδειγμα των Financial Times, οι οποίοι, με δύο άρθρα «γραμμής», φαίνεται να ενδιαφέρονται ευθέως και αμέσως για τα εσωτερικά της Ελλάδας. Και μάλιστα όχι μόνο για τιςεκλογές, αλλά για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους! Μάλιστα η παρέμβαση της δημοσιογραφικής «έκφρασης» των διεθνών επενδυτών δεν είναι η μόνη των ημερών...

Το «μαρτύριο του Σίσυφου»

Το ένα από τα δύο κείμενα των Financial Times υπογράφεται από τον Lex, στην ομώνυμη στήλη, την οποία γράφουν, ανωνύμως πάντα, συντάκτες που απηχούν τις απόψεις του σκληρού πυρήνα των διεθνών επενδυτικών «κύκλων». Ο Lex, λοιπόν, θεωρεί πως η κυβέρνηση Παπανδρέου σημειώνει πρόοδο, την οποία εντοπίζει στη μείωση των μισθών στον δημόσιο τομέα και τη συγκράτηση των ελλειμμάτων.

Ωστόσο θεωρεί πως οι προσπάθειες της κυβέρνησης μοιάζουν με το «μαρτύριο του Σίσυφου»:

«Όσο περισσότερο μειώνει η κυβέρνηση τις δαπάνες για να ανταποκριθεί στους στόχους, τόσο περισσότερο απομακρύνονται οι στόχοι. (...) Η εγχώρια ζήτηση, παρ' όλα αυτά, είναι ετοιμοθάνατη, η επιχειρηματική εμπιστοσύνη βρίσκεται στο ναδίρ, οι εξαγωγές είναι αδύναμες και η φοροδιαφυγή παραμένει ισχυρή».

Η στήλη των Financial Times κάνει ένα διακριτικό σέρβις στην κυβέρνηση Παπανδρέου, καθώς αναφέρεται στην εκτίμηση της Ε.Ε. για επιστροφή στην οικονομική ανάπτυξη το δεύτερο εξάμηνο του 2011, αλλά τονίζει την ανεργία, που «ίσως αγγίξει το 15% τον επόμενο χρόνο».

Το μεγάλο πρόβλημα, όμως, όπως όλοι πια αναγνωρίζουν είναι το δημόσιο χρέος και το εν λόγω κείμενο χαρακτηρίζει «ολύμπιο» το «δανειακό βάρος της κυβέρνησης», το οποίο «εκτιμάται ότι θα κορυφωθεί στο150% του ΑΕΠ»: «Η Αθήνα αντιμετωπίζει δυσθεώρητες ανάγκες χρηματοδότησης μετά το πέρας του τρέχοντος προγράμματος μεταρρυθμίσεων: 57 δισ. ευρώ το 2013, 81 δισ. ευρώ το 2014 και 73 δισ. ευρώ το 2015, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ε.Ε.».

Αναφορά γίνεται και στο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων, με στόχο τα 50 δισ. ευρώ, με τη διατύπωση του ερωτήματος «εάν οι επενδυτές θα θελήσουν να τοποθετηθούν σε μία χώρα με τόσα προβλήματα όπως η Ελλάδα». Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, όμως, βρίσκεται στην κατάληξη του σύντομου άρθρου:

«Η δοκιμασία που περνά η Ελλάδα έχει δυσάρεστες επιπτώσεις και για άλλες συμφωνίες στήριξης της ευρωζώνης, οι οποίες θα πρέπει να γίνουν πιο γενναιόδωρες. Το πακέτο στήριξης της Ελλάδας δεν απευθύνεται στο βασικό ερώτημα πώς θα αντιμετωπιστεί το βάρος χρεών της χώρας. Καθώς, λοιπόν, η αναδιάρθρωση του ελληνικού κρατικού χρέους μοιάζει όλο και πιο αναγκαία, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι θα πρέπει να εξετάσουν το Σχέδιο Β».

Κοινώς, «προχωρήστε σε αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους». Όμως εδώ δεν διευκρινίζονται οι όροι με τους οποίους θα γίνει αυτή η αναδιάρθρωση...

Ποιος θα πληρώσει;

Η παρέμβαση αυτή του Lex και των Financial Times έρχεται ύστερα από την κοινή διαπίστωση και στηΓερμανία ότι η αναδιάρθρωση με κάποια μορφή της βρίσκεται προ των πυλών. Μάλιστα, όπως σημειώνει ρεπορτάζ του Βήματος της Κυριακής:

«Η Ελλάδα δεν θα αποφύγει το "κούρεμα". Σε αυτό συμφωνούν οι περισσότεροι οικονομολόγοι στον γερμανόφωνο χώρο. Χωρίς το περιβόητο "haircut", την αναδιάρθρωση του χρέους, λένε, η χώρα μας δεν πρόκειται να δει ξανά οικονομικά άσπρη μέρα. Μόνο που οι απόψεις για το "πώς" θα γίνει αυτό διίστανται».

Ενδιαφέρον προς τούτο εμφανίζουν δύο συνεντεύξεις, τις οποίες παραθέτει η εφημερίδα, εκπροσώπων δύο «ρευμάτων σκέψης» για τον τρόπο με τον οποίο θα γίνει η αναδιάρθρωση.

1. Στη μια συνέντευξη μιλά ο Ρούντολφ Χίκελ, καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Βρέμης, ο οποίος εκφράζει μια «σχολή σκέψης» που πιστεύει ότι οι χαμένοι από το «κούρεμα» πρέπει να είναι «εκείνοι που έβγαζαν και βγάζουν ακόμα αμύθητα κέρδη από τα χρέη: οι ιδιώτες επενδυτές» – στο εξωτερικό και στην Ελλάδα – ενώ «απορρίπτει κάθε ιδέα εξόδου της χώρας μας από την ευρωζώνη». Κάτι τέτοιο – υποστηρίζει – θα ήταν «η αρχή του τέλους του ευρώ». Τι μας λέει ο κ. καθηγητής; Ότι:

«Το μέτρο (σ.σ.: της επιμήκυνσης του ελληνικού χρέους προς την τρόικα) είναι σημαντικό, αλλά όχι επαρκές. Σε αυτό θα έπρεπε να προστεθούν και πολλά άλλα, όπως η δραστική μείωση των τόκων για τα δάνεια και η έκδοση ευρωομολόγων, για τα οποία μάλιστα ενδιαφέρονται οι Κινέζοι. Τοσημαντικότερο απ' όλα είναι όμως η αναδιάρθρωση του χρέους. Οι ιδιώτες επενδυτές πρέπει να παραιτηθούν τουλάχιστον κατά 20%-30% από την ονομαστική αξία των ομολόγων τους. Αυτοί θα έπρεπε να πληρώσουν τη νύφη και όχι οι Έλληνες μισθωτοί και συνταξιούχοι».

2. Στην άλλη συνέντευξη μιλά ο Γιάν - Έγκμπερτ Στουρμ, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εμπειρογνωμόνων, το οποίο, σύμφωνα με την εφημερίδα, αποτελεί τον πυρήνα ενός άλλου ρεύματος, το οποίο θεωρείται πλειοψηφικό. Τι υποστηρίζει; Ιδού η άποψη του Στουρμ και της «σχολής» που εκφράζει:

«Εμείς λέμε ότι υπάρχουν δυο δυνατότητες αναδιάρθρωσης: μια εσωτερική και μια εξωτερική. Ηπρώτη σημαίνει αλύπητες περικοπές μισθών και εισοδημάτων, η δεύτερη την έξοδο από την ευρωζώνη. Και οι δύο λύσεις είναι επώδυνες. Εμείς δεν παίρνουμε όμως θέση υπέρ της μιας ή της άλλης. Αυτό πρέπει να το αποφασίσουν οι ίδιοι οι Έλληνες».

Στην ερώτηση αν η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα έβαζε σε κίνδυνο το σύνολο της ευρωζώνης ο Στουρμ απαντά: «Όχι. Η Ελλάδα έχει μικρό οικονομικό βάρος στην Κοινότητα. Τυχόν έξοδός της θα προκαλούσε δυσκολίες στις τράπεζες, κυρίως τις γαλλικές, αλλά και αυτές θα ήταν προσωρινές».

Ύστερα απ’ όλα αυτά ας κρατήσουμε μια γενική συμφωνία ως προς την «αναγκαιότητα» και την «προοπτική» της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, έτσι όπως την περιγράφουν οι δύο πλευρές της τρόικας: η ευρωπαϊκή και η υπερατλαντική.

«Να πληρώσουν οι ομολογιούχοι»

Το δεύτερο κείμενο των Financial Times αποτελεί το editorial της εφημερίδας, ένα κατ’ εξοχήν κείμενο «γραμμής» δηλαδή, και αρχίζει από... τα επεισόδια στη διαδήλωση της περασμένης Τετάρτης στην Αθήνα, τα οποία θεωρεί «υπενθύμιση των σημαντικών αλλαγών που αντιμετωπίζει η Ελλάδα στην εφαρμογή των όρων του πακέτου στήριξης των 110 δισ. ευρώ». Για την κοινωνική και πολιτική κατάσταση διαπιστώνει:

«Αν και το λαϊκό αίσθημα φαίνεται πως κλίνει περισσότερο στην αγωνία και τον φόβο για το μέλλον, παρά στην οργή, ίσως επιδεινωθεί περισσότερο αφού περισσότεροι Έλληνες θα μείνουν εκτός αγοράς εργασίας με την προγραμματισμένη διακοπή λειτουργίας των αναποτελεσματικών κρατικών μονάδων.

Η ανεργία έχει ήδη βρεθεί σε υψηλό 7 ετών και αγγίζει σχεδόν το 14%, ενώ για τους νέους ανέρχεται στο 35%. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το προσάναμμα είναι αρκετό για να διατηρηθεί η φωτιά της αγανάκτησης ανάμεσα στα μέλη του κυβερνώντος κόμματος ΠΑΣΟΚ ως προς το εύρος των μέτρων λιτότητας που απαιτούνται από το πρόγραμμα της Ε.Ε. και του ΔΝΤ».

Θεωρεί ότι είναι «πολύ νωρίς για να καταλήξουν οι χρηματαγορές στο ότι οι προσπάθειες της κυβέρνησης αποτυγχάνουν» και επικροτεί τη σχεδιαζόμενη από την Ε.Ε. «διαδικασία ελεγχόμενης αναδιάρθρωσηςκρατικών χρεών», σημειώνοντας ότι «θα πρέπει να εξεταστεί περισσότερο η επιβολή περισσότερων ζημιών για τους κατόχους ελληνικών κρατικών ομολόγων».κάτι, ωστόσο, το οποίο, μέχρι στιγμής, η κυβέρνηση και ο πρωθυπουργός αρνούνται...

«Κάνε εκλογές»!

Αφού χαρακτηρίζει «προνομιούχους» και «αντιμεταρρυθμιστικές ομάδες» τους οδηγούς φορτηγών, τουςφαρμακοποιούς και τους δημοσίους υπαλλήλους, με «αξιοσημείωτα εμφανή» παρουσία στις «διαδηλώσεις της προηγούμενης εβδομάδας», το κείμενο γίνεται ξαφνικά πολύ πιο «παρεμβατικό» ως προς τα ελληνικά πολιτικά πράγματα:

● Θεωρεί ότι «η αλλαγή νοοτροπίας και συμπεριφορών στην Ελλάδα ως προς το κράτος είναι καθήκον που θα διαρκέσει για μία ολόκληρη γενιά, ξεπερνώντας τα όρια της πολιτικής ζωής του πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου»!

● Υποδεικνύει στον πρωθυπουργό ότι «δικό του καθήκον είναι να πείσει τη σιωπηλή πλειονότητα των Ελλήνων, που δεν επωφελείται από τα προνόμια των λίγων, ότι τελικά θα ευνοηθεί από τις αλλαγές».

● Του υποδεικνύει ακόμη ότι «θα πρέπει επίσης να συγκρατήσει τη δυσαρέσκεια των υπουργών του, οι οποίοι ανησυχούν μήπως απειλείται η πολιτική τους καριέρα επειδή οι μεταρρυθμίσεις περιορίζουν τις ικανότητές τους για πατρονάρισμα».

Και, στον επίλογό του, το editorial των Financial Times προχωρεί σε μια έντονα διφορούμενη φράση, η οποία κινείται εντέχνως μεταξύ εκτίμησης και «υπόδειξης» όχι μόνο προς τον πρωθυπουργό της Ελλάδας, αλλά και προς το σύνολο του ελληνικού λαού:

«Για να ξεκαθαρίσει το κλίμα ο κ. Παπανδρέου ενδεχομένως να νιώσει αναγκασμένος να προχωρήσει σε πρόωρες εκλογές. Με όσα έχει κάνει μέχρι στιγμής, αξίζει να τις κερδίσει».

Το κείμενο αυτό έρχεται αμέσως μετά το άρθρο του Σταύρου Ψυχάρη στο Βήμα της Κυριακής, το οποίο, αφού επιτίθεται στην Αριστερά για δευτερεύοντες λόγους, έρχεται στο επίδικο διαπιστώνοντας ότι «τείνει να δημιουργηθεί αδιέξοδο στον χειρισμό της βαριάς οικονομικής κρίσης που διέρχεται η χώρα». Και ως εκ τούτου προτείνει:

«Θα μας βοηθήσει – και πόσο – η Εσπερία; Τι θα γίνει με το έλλειμμα που μας πνίγει; Τις απαντήσεις θα τις δώσει το προσεχές μέλλον. Και αν είναι τόσο επώδυνες ώστε να απαιτούνται αποφάσεις σύνθετες, τότε το αδιέξοδο αίρεται αποφασιστικά και ταχέως. Με εκλογές...».

Συνταγματικές προβλέψεις για το χρέος!

Μετά το κείμενο Ψυχάρη και τη διαπίστωση - προτροπή των Financial Times, όμως, ήρθε χθες ησυνέντευξη του υπουργού Εσωτερικών Ι. Ραγκούση στα Νέα. Υποστήριξε για το θέμα των εκλογών – σε συνδυασμό με το ζήτημα του χρέους, το οποίο ήταν το κεντρικό στη συνέντευξη αυτή, παρότι μάλιστα ο συγκεκριμένος υπουργός είναι κατ’ εξοχήν... αναρμόδιος: «Αν μπορούσαμε με εκλογές να μειώσουμε το χρέος, να κάναμε όχι μία, αλλά πέντε φορές». Αυτή η απάντηση, θεωρητικά, «κλείνει» το θέμα των εκλογών. Λίγο πιο πάνω όμως είχε σημειώσει τα εξής:

«Μετά τη Σύνοδο Κορυφής του Μαρτίου, όπου θα ξεκαθαρίσει η πρώτη επίσημη τοποθέτηση της Ε.Ε., θα είναι η ώρα που η Ελλάδα επιτέλους θα πρέπει με όρους εθνικής ευθύνης και συναίσθησης της ιστορικής σημασίας των στιγμών να πάρει τις αποφάσεις της για το πρόβλημα του χρέους της.

Αλλά πρέπει να ξεκαθαρίσουν όλοι μια αλήθεια: το πρόβλημα του χρέους δεν είναι του πρωθυπουργού και της κυβέρνησης. Είναι πρόβλημα όλων των κομμάτων, όλης της κοινωνίας, όλωντων πολιτών, είναι πρόβλημα της Ελλάδας. Παρότι σε καμιά περίπτωση δεν ευθυνόμαστε όλοι ή εξίσου γι’ αυτό, όλοι πρέπει να αναλάβουμε τις ευθύνες μας».

Ποιες ευθύνες εννοεί ο υπουργός ότι πρέπει να αναληφθούν; Μάλλον τελικά δεν μιλάει ως... εντελώς αναρμόδιος για το χρέος, διότι ο πυρήνας της συλλογιστικής του είναι η συνταγματοποίηση του Μνημονίου και της δημοσιονομικής κατεύθυνσης που πρεσβεύει η Γερμανία. Απολαύστε τον:

«Πιστεύω ακράδαντα ότι οι θυσίες του ελληνικού λαού αυτή τη φορά πιάνουν τόπο. Ταυτόχρονα, όμως, προσωπικά πιστεύω ότι πρέπει να πάρουμε και όλα τα απαραίτητα μέτρα, μεταξύ των οποίων και σχετικέςσυνταγματικές εγγυήσεις, ώστε καμία άλλη κυβέρνηση τύπου Καραμανλή, ποτέ στο μέλλον να μην έχει ξανά το περιθώριο να καταστρέψει τη χώρα υπερχρεώνοντάς την».

Μήπως γι' αυτό, τελικά, θα πρέπει να προσφύγουμε σε εκλογές, παρότι τις... απορρίπτει;

Μερικές απορίες

Τα ερωτήματα όμως δεν τελειώνουν εδώ. Αντιθέτως η σούμα όλων αυτών των παρεμβάσεων, παραινέσεων και υποδείξεων, με αποδέκτη ως επί το πλείστον τον ίδιο τον πρωθυπουργό, δημιουργούν μια σειρά εύλογες απορίες:

1. Οι υποδεικνύοντες τις εκλογές σε τι ακριβώς αποσκοπούν; Για όποιον έχει στοιχειώδη αντίληψη των πραγμάτων, το ΠΑΣΟΚ, στην καλύτερη γι’ αυτό εκδοχή, δεν φαίνεται πιθανό να συγκεντρώσει πλειοψηφία ισοδύναμη με αυτή των εκλογών του 2009. Αν βεβαίως κερδίσει τις εκλογές.

2. Την κρισιμότερη στιγμή της κυβέρνησης, με την κοινωνία να αμφισβητεί σε μεγάλο ποσοστό ότι η επιλογή του Μνημονίου ήταν μονόδρομος, με όλο και περισσότερα κοινωνικά στρώματα να πείθονται ότι κάθε επόμενη μέρα θα είναι απείρως πιο δραματική από την προηγούμενη, με τις αποκαλύψεις περί προσχεδιασμένης πορείας προς την υπαγωγή στον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο, η παραίνεση για εκλογές,χωρίς επαρκή επιχειρηματολόγηση ή την ανάγκη απάντησης σε ένα κρισιμότατο δίλημμα, περισσότερο μοιάζει με εξώθηση σε αυτοκτονία. Προς τι λοιπόν η εκλογολογία;

3. Στις δύο πλευρές του Ατλαντικού μοιάζει κοινή η πεποίθηση ότι, στο τέλος του δρόμου της επιτήρησης, με τη σημερινή μορφή της, δεν υπάρχει «έξοδος από το τούνελ», αλλά αναδιάρθρωση του χρέους, με όλες τις δυσμενείς συνέπειες, ανεξάρτητα από τις «λεπτομέρειες» που θα αποφασίσουν οι δανειστές και επιτηρητές της Ελλάδας. Μήπως αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο θα πρέπει να γίνουν εκλογές; Καιπότε; Πριν ή μετά την αναδιάρθρωση - ελεγχόμενη πτώχευση;

4. Τι εννοεί ο υπουργός Εσωτερικών όταν λέει ότι «Μετά τη Σύνοδο Κορυφής του Μαρτίου (...) θα είναι η ώρα που η Ελλάδα επιτέλους θα πρέπει με όρους εθνικής ευθύνης και συναίσθησης της ιστορικής σημασίας των στιγμών να πάρει τις αποφάσεις της για το πρόβλημα του χρέους της»; Τι περιμένει η κυβέρνηση ότι θα συμβεί στη σύνοδο κορυφής του Μαρτίου; Μήπως είχε δίκιο ο Πάγκαλος όταν μιλούσε – λοιδορούμενος από τους συναδέλφους του στην κυβέρνηση – για αναδιάρθρωση του συνόλου του χρέους;

Ίσως η απάντηση σε όλα τα παραπάνω ζητήματα να αποτυπώνεται ευκρινέστερα στο άρθρο του Αντώνη Καρακούση στο Βήμα της Κυριακής, του οποίου το κρισιμότερο σημείο έχει ως εξής:

«Είναι πλέον καθαρό ότι για να υπάρξει η γενναιοδωρία της Γερμανίδας καγκελαρίου θα πρέπει ο ίδιος να κινηθεί με τη δέουσα αποφασιστικότητα σε αυτή την κρίσιμη καμπή. Όσοι γνωρίζουν την κατάσταση ξέρουν ότι δεν έχει πολλές επιλογές. Ή θα προχωρήσει δυναμικά αναλαμβάνοντας τις πρωτοβουλίες και το βάρος της σωτηρίας ή θα μείνει στην Ιστορία ως ο πρωθυπουργός της χρεοκοπίας».

Ανάλογη, αν θυμάστε, ήταν και η διαπίστωση του κύριου άρθρου της Καθημερινής στις 20.2.2011 με τον «απειλητικό» τίτλο «Προκαλεί την τύχη του»:

«Ο κ. Παπανδρέου έδωσε το σύνθημα, με τον χειρισμό στην υπόθεση της αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας, στο βαθύ ΠΑΣΟΚ και τις συντεχνίες να σηκώσουν παντιέρα και να καταστήσουναδύνατη την υλοποίηση του Μνημονίου. Αυτός ο ίδιος προκαλεί την τύχη του με τις αποφάσεις του και το στυλ διακυβέρνησης.

Και συνεπώς ο ίδιος θα φέρει την ευθύνη – και όχι το βαθύ ΠΑΣΟΚ ή οι συντεχνίες – όταν οι δανειστές μας αρνηθούν να πληρώσουν μια δόση του δανείου οδηγώντας τη χώρα σε μια άνευ προηγουμένου δοκιμασία. Αν ο κ. Παπανδρέου το καταλάβει αυτό σήμερα, όχι αύριο, και δράσει αναλόγως έχει ακόμη λίγες ελπίδες να είναι ο πολιτικός που θα μας βγάλει από την κρίση. Αν όχι...».

Εκπληκτική η σύμπτωση απόψεων. Τα εγχώρια εκδοτικά συγκροτήματα, οι Financial Times, οι Γερμανοί και λοιποί Ευρωπαίοι οικονομολόγοι, έως και υπουργοί της κυβέρνησης κάτι κακό προσπαθούν να μας πουν. Σε κάθε περίπτωση επιβεβαιώνουν αυτό που έχουμε υποστηρίξει από το περασμένο φθινόπωρο: ότι,αν γίνουν πρόωρες εκλογές, τόσο κοντά στις προηγούμενες, τότε πολύ κακά μαντάτα θα πρέπει να περιμένουμε...Από Το Ποντίκι