Η «Πρωτοβουλία Πολιτών» για την 2η Επέτειο της Αγροτικής Λαϊκής Εξέγερσης Τρικάλων του 1925

Εκ μέρους της «Πρωτοβουλίας Πολιτών» για την 2η Επέτειο του 1925, η οποία μετά από 87 ολόκληρα χρόνια από κείνη την αποφράδα για την Τρικαλινή κοινωνία ημέρα της 2ας Φεβρουαρίου του 1925· μια ημέρα «άχρωμη» για την τοπική ιστορία· μια ημέρα για την οποία ο συντοπίτης μας Ναύαρχος ε. α. κ. Νίκος Γκόγκος προ δέκα περίπου χρόνια ξεκίνησε την αναζήτηση αναποδογυρίζοντας όλα τα παλιά κλειδωμένα σεντούκια, για να συνεχίσει το έργο της αναζήτησης η «Πρωτοβουλία Πολιτών», η οποία έβγαλε στην επιφάνεια και ανέδειξε την ξεχασμένη Αγροτική-Λαϊκή Εξέγερση των Τρικάλων του 1925, προκειμένου να την ανασύρει απ’ τη λήθη.

Βάιος Φασούλας (Συνεργάτης του Πολιτικού Καφενείου – Τρίκαλα) 

Εκ μέρους της «Πρωτοβουλίας Πολιτών» για την 2η Επέτειο του 1925, η οποία μετά από 87 ολόκληρα χρόνια από κείνη την αποφράδα για την Τρικαλινή κοινωνία ημέρα της 2ας Φεβρουαρίου του 1925, μια ημέρα «άχρωμη» για την τοπική ιστορία, μια ημέρα για την οποία η «Πρωτοβουλία Πολιτών» έβγαλε στην επιφάνεια και ανέδειξε τα τελευταία χρόνια την ξεχασμένη Αγροτική-Λαϊκή Εξέγερση των Τρικάλων το 1925, προκειμένου να την ανασύρει απ’ τη λήθη.

Πρόκειται για μια εξέγερση που σημάδεψε την ιστορία του τόπου μας, η οποία πρόσφατα αναγνωρίστηκε με την υπ’ αριθμό 188/3-6-2010 ομόφωνη απόφαση του Δ.Σ. του Δήμου Τρικκαίων ως επίσημη επέτειος της πόλης μας. Έτσι η 2α Φεβρουαρίου του 1925 ανήκει πλέον και τυπικά στις χρυσές δέλτους της τοπικής μας ιστορίας και για δεύτερη φορά φέτος τιμάται στον Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Νικολάου με δοξολογία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Τρίκκης και Σταγών κ. Αλεξίου και σαν «Πρωτοβουλία Πολιτών» εκφωνούμε τον πανηγυρικό της ημέρας.

Η μεγάλη Τρικαλινή εξέγερση, αγροτών, εργατών καθώς και άλλων κοινωνικών τάξεων του 1925, εμπεριείχε όλα τα αρνητικά στοιχεία για την τότε ολόκληρη τσιφλικοκρατούμενη Τρικαλινή κοινωνία και σήμερα, μετά από 87 συναπτά έτη, αυτή η Ιστορική Επέτειος μπορεί να υπερκεράσει τα σύνορα του Νομού μας και να αναδειχτεί σε «Πανελλαδικό Ιστορικό Σύμβολο Αγώνα» των αγροτών για τα δίκαιά τους.

Για τους χαλεπούς καιρούς του σήμερα που ζούμε και που θα ζήσουμε κάτω απ’ τον βαρύγδουπο χτύπο της μπότας των τροϊκανών, μιας «σύγχρονης» μπότας που οι τότε γαιοκτήμονες, (έλληνες κληρονόμοι των Τούρκων), δεν έχουν τίποτα να ζηλέψουν απ’ τους σημερινούς γαιοκτήμονες ευρωπαίους, η επέτειος του 1925 είναι ρηξικέλευθη και μπορεί να αποτελέσει το εφαλτήριο για ένα «Πανελλαδικό Ιστορικό Σύμβολο Αγώνα».

Η επίπονη και επίμονη έρευνα της «Πρωτοβουλίας Πολιτών» ανέτρεξε στις ρίζες των γεγονότων αναζητώντας τα «κακώς κείμενα» του Φλεβάρη του 1925, για τα οποία, οι ιστορικοί δεν ασχολήθηκαν, εσκεμμένα ή μη δεν έχει σημασία, σημασία έχει το ιστορικό του τόπου μας αποτέλεσμα, για το οποίο η «Πρωτοβουλία Πολιτών» νιώθει περήφανη.

Για ότι σχετίζεται με την ιστορία φρονούμε πως «Αναγκαστικά πρέπει να γυρίζουμε πίσω, προκειμένου να συναντήσουμε τη μήτρα που γέννησε τη σημερινή ιστορία, η οποία ως σήμερα δεν καταγράφηκε σωστά παρά κουτσουρεμένα και κάτω απ’ το μακιγιάζ που κατά καιρούς επέβαλαν διάφοροι λόγιοι και συμφέροντα. Από εκεί πρέπει να αρχίσουμε, απ’ τις ρίζες, που δεν φαίνονται αν δεν τις σκαλίσεις. Αυτό πραγματοποίησε η «Πρωτοβουλία Πολιτών για την Επέτειο του 1925».

Τα έμψυχα χαλάσματα της τότε τρομοκρατικής από κάθε άποψη εποχής, αποκαταστάθηκαν με «υλικά» του ίδιου βάρους και μεγέθους, κλείνοντας έτσι μια βαριά και σκοτεινή ιστορική παρένθεση διάρκειας 87 ετών.

Β`

Τιμώντας τα θύματα εκείνης της αποφράδας ημέρας της 2ας του Φλεβάρη του 1925, θεωρούμε χρέος μας να κάνουμε μια σύντομη αναφορά στο Αγροτικό Παλλαϊκό Συλλαλητήριο που εκείνη την ημέρα οργανώθηκε από την Ένωση Παλιών Πολεμιστών και το Εργατικό Κέντρο Τρικάλων.

Θυμίζουμε τον απόηχο της Μικρασιατικής Καταστροφής που δεν είχε κοπάσει, την απάνθρωπη ταλαιπωρία των άμοιρων προσφύγων που ζούσαν στην αβεβαιότητα. Τον τότε «δείκτη» του χεριού της «σώφρονος» κοινωνίας που τρυπούσε τα κορμιά πέρα ως πέρα και έναν Θεσσαλικό κάμπο να βράζει από αγανάκτηση και πίκρα, συσσωρεύοντας μεγάλα κύματα θυμού και οργής.

Τα συλλαλητήρια, οι συγκεντρώσεις, οι κινητοποιήσεις στην Καρδίτσα, στη Λάρισα και αλλού, διαδέχονταν το ένα το άλλο κάνοντας τον κάμπο να βουίζει σαν μελισσάδικο. Μια κατάσταση που είχε τις ρίζες της στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα και παρόλο που η Ελλάδα ελευθερώθηκε από τους Τούρκους, η Θεσσαλία ζούσε τη δική της μεσαιωνική εποχή με τα τσιφλίκια και τους τσιφλικάδες από τη μια και τους κολίγους από την άλλη.

Ιστορικές μαρτυρίες μας λένε πως κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας, «οι τσιφλικάδες είχαν μόνο το δικαίωμα εισπράξεως των προσόδων επί των μεγάλων εκτάσεων που κατείχαν, ενώ οι κολίγοι είχαν πατροπαράδοτα δικαιώματα επί των κοινόχρηστων χώρων του τσιφλικιού (επί της γης, των οικιών, των δασών και των βοσκοτόπων). Με τη νέα κατάσταση, οι έλληνες πλέον τσιφλικάδες, που διαδέχθηκαν τους Οθωμανούς, είχαν δικαιώματα απόλυτης κυριότητας σε όλη την ιδι-οκτησία τους, ενώ οι κολίγοι είχαν περιπέσει σε καθεστώς δουλοπαροίκου». (http://www.sansimera.gr/articles/224)

Εξάλλου συχνά-πυκνά ακουγόταν πως σε πολλές περιπτώσεις οι κολίγοι απολάμβαναν περισσότερα δικαιώματα και περνούσαν καλλίτερα με τους Τούρκους παρά με τους «κληρονόμους» έλληνες τσιφλικάδες, που ήταν οι μεγάλοι κερδισμένοι για όλη την περιφέρεια του σιτοβολώνα της Ελλάδας.

Τσιφλικάδες από τη μια και ακτήμονες αγρότες από την άλλη αποτελούσαν το πάζλ της εποχής, στο ξεκίνημα της πρώτης δεκαετίας του 20ου αιώνα. Το ποτήρι της αφόρητης καταπίεσης, που τα τότε φεουδαρχικά καθεστώτα με τις πολιτικές τους ενίσχυαν, ξεχείλισε στις 6 Μαρτίου του 1910 στο Κιλελέρ με αιματηρά επεισόδια διαμορφώνοντας έτσι ένα νέο εφαλτήριο αγώνα ενάντια στους τσιφλικάδες για την απελευθέρωση- απαλλοτρίωση της Θεσσαλικής γης και παράλληλα την απελευθέρωση από ραγιάδες της ελληνοτσιφλικοκρατούμενης Ελλάδας, σε Πολίτες ισότιμους και νοικοκυραίους στον τόπο τους.

Η εξέγερση της 6ης Μαρτίου του 1910 στο Κιλελέρ αποτέλεσε νέο ξεκίνημα για τη ζωή του Έλληνα αγρότη και οι διαστάσεις, που καθημερνά αποκτούσε, εξελίσσονταν σαν εκρηκτική δυναμίτιδα καλύπτοντας ολόκληρο τον Θεσσαλικό κάμπο. Παρά το ότι οι διαδοχικές κυβερνήσεις έκαναν κάποιες υποχωρήσεις υιοθετώντας κάποια νομοθετικά μέτρα υπέρ των κολίγων, η κατάσταση δεν άλλαζε όσο οι απαλλοτριώσεις δεν υπήρχαν ούτε στα χαρτιά. Επί πλέον, όπως προαναφέραμε, στην αλυσίδα των προβλημάτων που τα τσιφλίκια προξενούσαν, οι πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής προσέθεταν και τη διεκδίκηση της δικής τους αποκατάστασης. Έτσι, μετά το 1923, η κατάσταση που ξέφυγε από τον έλεγχο, είχε ως αποτέλεσμα τον εξαναγκασμό της τότε κυβέρνησης Ν. Πλαστήρα να προχωρήσει σε απαλλοτριώσεις μεγάλης κλίμακας τσιφλικιών, που οι Θεσσαλοί κολίγοι διεκδικούσαν.

Μέσα σ’ ένα κλίμα που ο Θεσσαλικός κάμπος στέναζε κάτω από τη μπότα του τσιφλικά και που στο δικό μας Νομό, τα Τρίκαλα, οι τσιφλικάδες είχαν τη γη και τους αγρότες στα χέρια τους, φτάνουμε και στην Τρικαλινή Εργατοαγροτική εξέγερση το 1925.

Ήταν μια Δευτέρα, όπως όλες οι Δευτέρες του Θεού, όμως εκείνη η ημέρα της 2ας του Φλεβάρη του 1925 ήταν ημέρα αγωνιστικού μένους και δέους ενάντια στους ληστές και στα κατεστημένα της τότε εποχής. Μια ημέρα αποφασιστικότητας και αυταπάρνησης, που αποτέλεσε σημείο αναφοράς της λαϊκής και αγροτικής ανάτασης. Μια ημέρα που κάνει τον εργαζόμενο πολίτη και αγρότη Έλληνα να νιώθει περήφανος, αφού αποτέλεσε την αιτία ρηξικέλευθου αλλαγής των δε-δομένων για την απαλλοτρίωση της γης.

Γ`

Μέσα λοιπόν σ’ αυτό το ανυπόφορο και δυσβάσταχτο κλίμα, προς ένδειξη αλληλεγγύης προς τους αγρότες, το Εργατικό Κέντρο Τρικάλων σε συνεργασία με την Τοπική Ένωση Παλιών Πολεμιστών, αποφάσισαν και οργάνωσαν συλλαλητήριο για τη Δευτέρα στις 2 του Φλεβάρη. Συγκεντρώθηκαν δε γεωργοί, εργάτες, άνθρωποι όλων των κοινωνικών στρωμάτων της πόλης στην κεντρική πλατεία των Τρικάλων για συμπαράσταση προς τους αγρότες του Καστρακίου Καλαμπάκας, οι οποίοι είχαν καταλάβει μοναστηριακά κτήματα και επιθυμούσαν να επιδώσουν στο Νομάρχη Τρικάλων ψήφισμα που περιείχε τα αιτήματά τους.

Επρόκειτο για ένα μεγαλειώδες και ειρηνικό από κάθε άποψη συλλαλητήριο το οποίο, χάρη στην άρνηση του τότε Νομάρχη να δεχτεί την τριμελή επιτροπή με τα αιτήματά της, εξελίχθηκε σε μια Τρικαλινή εργατοαγροτική εξέγερση. Η πίεση των δεκαετιών εκμετάλλευσης που είχε συσσωρευτεί στον αγροτόκοσμο και που πλέον δεν άντεχαν άλλο τη ζωή του κολίγου και η άρνηση του Νομάρχη, μετέτρεψε το ειρηνικό τους συλλαλητήριο σε εξέγερση κατά των τοπικών αρχών. Με ξύλα και πέτρες έσπασαν τα τζάμια και έσυραν το νεαρό Νομάρχη Πανόπουλο στο μπαλκόνι να δεχτεί τα αιτήματά τους.

Ο κ. Νίκος Γκόγκος, του οποίου η αναζήτηση της έρευνας έφερε στο φως θαμμένα ως χτες ιστορικά στοιχεία και μαρτυρίες, αναφέρει: «Ο Νομάρχης κάλεσε το στρατό για να επιβάλει την τάξη. Ο διοικητής του 5ου ΣΠ αντισυνταγματάρχης Χρήστος Καβράκος, με 100 στρατιώτες, 2 οπλοπολυβόλα και μερικούς αξιωματικούς περικύκλωσαν τους διαδηλωτές. Σε σύσκεψη του Νομάρχη Πανόπουλο με τον αντεισαγγελέα Πιπερίδη και το Χρήστο Καβράκο αποφασίστηκε η βίαια διάλυση του πλήθους. Εκείνοι δεν έφευγαν και ο διοικητής διέταξε πυρ κατά του πλήθους. Σκοτώθηκαν τέσσερις εργάτες, δύο αγρότες και ένα κοριτσάκι 12 χρο-νών. Τραυματίστηκαν πάνω από 25. Νεκροί», τους οποίους σήμερα τιμούμαι δεόντως, «είναι οι: Μιχάλης Ράδος ξυλουργός, Γιώργος Ντάλλας καρεκλάς, Νίκος Τζαβάρας καπνεργάτης, Νίκος Σταυρίκος εργάτης, Κώστας Βουτσελάς γεωργός από τον Πυργετό, Δημήτρης Κούτρας γεωργός από τις Καρυές και ένα κοριτσάκι 12 ετών. Όλα τα θύματα ήταν από την πλευρά των διαδηλωτών. Κανένας στρα-τιώτης, αξιωματικός, χωροφύλακας ή αγροφύλακας μεταξύ των θυμάτων. Όλοι οι νεκροί, ανήκουν στο Δήμο Τρικκαίων».

Το κακό συνεχίστηκε υπό την μορφή καταστολών και διώξεων, τη διάλυση του Εργατικού Κέντρου και των Εργατικών Σωματίων που ανήκαν στη δύναμή του, με στρατοδικεία και φυλακίσεις στις φυλακές της Κέρκυρας και άλλα δεινά αυτού του μεγέθους, που το οδήγησαν στη σιωπή με σκοπό την πλήρη εξαφάνισή του.

Μετά τα δραματικά και δολοφονικά γεγονότα που αναφέρθηκαν, φρονούμε πως αποτελεί χρέος του Δήμου Τρικκαίων η άμεση απομάκρυνση του ονόματος Χρήστου Καβράκου από κεντρικό δρόμο της πόλης και από το στρατόπεδο της ΣΜΥ, ενός ονόματος που αμαύρωσε την ελληνική ιστορία και κοινωνία προδοτικά και δολοφονικά. Προδοτικά όταν σαν Στρατιωτικός Διοικητής Αθηνών παρέδωσε την πρωτεύουσα στους κατακτητές Γερμανούς τον Απρίλη του 1941 και δολοφονικά για τα γεγονότα του 1925 στο νομό μας.

Κλείνοντας τη σύντομη αναφορά μας για τα δρώμενα της εποχής που επί 87 ολόκληρα χρόνια η τοπική εξουσία είχε κλειδωμένα στο συρτάρι της λήθης, σήμερα σύσσωμος ο Τρικαλινός λαός τιμά τη Δεύτερη Επέτειο της 2ας Φεβρουαρίου του 1925. Μια ημέρα Ιστορική για την Τοπική Κοινωνία.

Η «Πρωτοβουλία Πολιτών» θα αγωνιστεί για την αποκατάσταση όλων των εναπομεινάντων ιστορικών παραβλέψεων και την προσθαφαίρεση ονομάτων της πόλης μας, εκείνων που δεν έχουν τίποτα να προσφέρουν στον τόπο μας και αντίστοιχα εκείνων που στις χρυσές δέλτους του τόπου μας πρόσφεραν.

Για την «Πρωτοβουλία Πολιτών» της 2ης Επετείου της Αγροτικής Λαϊκής Εξέγερσης Τρικάλων του 1925

Ε.Ε. Ελλάδα, Τρίκαλα, Φεβρουάριος 05 2012pelasgos@fasoulas.de  www.fasoulas.de

http://www.politikokafeneio.com/